ИНТЕРВЕНЦИЯ

ИНТЕРВЕ́НЦИЯ (лат. interventio – келем, кий­лигишем) – эл аралык укукта мамлекеттин ички ж-а тышкы саясатына башка бир же бир нече мамлекеттин кийлигишүүсү. Башка мамлекет­тин жерин басып алуу, экон. күнкорлукка дуу­шарлантуу – И-нын негизги максаты. БУУнун Уставында белгиленген мамлекеттердин ички иштерине кийлигишпөө принцибине (2-статья, 4-пункт) ылайык кандай гана себеп м-н болсо да башка мамлекеттин ишине кийлигишүүгө, анын саясий көз карандысыздыгына коркунуч туудурууга, чек арасын бузууга бир да мамле­кеттин акысы жок. Күч м-н зордоо ж-а опуза­лоо эл аралык маселелерди жөнгө салуучу ка­ражат болбоого тийиш. Ар бир талаш маселе тынчтык жол м-н чечилиши (БУУнун Уставы, 2-статья, 3-пункт) зарыл. И-нын аскердик (ку­ралдуу), саясий, идеол. ж. б. түрлөрү белгилүү. Аскердик И-да көбүнчө согуш жүргүзүүнүн мый­замдары, салттары бузулуп, калкты жазалоо акциялары жүргүзүлүп, улуттук байлыктар то- нолуп ж-а көптөгөн кыйроолорго алып келет. Аскердик (куралдуу) И. ачык же жашыруун түрдө болот. Ачык аскердик И-да бир мамле­кеттин же мамлекеттер коалициясынын курал­дуу күчтөрү башка мамлекеттин аймагына ба­сып кирет. Жашыруун аскердик И-да козголоң­чулар керектүү куралдар м-н камсыз болуп, баш­ка мамлекеттин аймагында согушка даярдалат. Саясий И-да төңкөрүштөр, жашыруун саясий топторго жардам көрсөтүү, мамл. ж-а саясий ишмерлерге пара берүү, өткөрүлүп жаткан шай­лоолорго кийлигишүү, дипл. кысым көрсөтүү ж. б. ыкмалар колдонулат. Идеол. И-да ММК колдонулуп, ар кандай мазмундагы ад-ттар, ушактар таратылып, расалык ж-а улуттук жаң­жалдар, чыр-чатактар, конфликттер күчөтүлөт. И-нын ар кандай формасына жол бербөө макса­тында 1965-ж. БУУнун Ассамблеясынын 20-сес­сиясы атайын Декларация кабыл алган. Учур­да эл аралык укук И-нын бардык түрлөрүн мый­замсыз деп таап, ага тыюу салууда.