АЙНЕК

АЙНЕК – аморфтуу, морт, тунук материал. Айнек пайда кылуучу металл жана металл эместердин оксиддеринин балкып эриген эритиндисин муз­датуудан алынат. Айнектин физикалык, химиялык касиеттери анын химиялык курамына, кайнатуу жана формага келтирүү шартына, андан кийинки жылуулук, химиялык, механикалык иштетилишине жараша болот. Анын бир нече түрү бар. Силикат Айнектин негизги ком­поненти – Si0₂. Көп компонентүү силикат Айнектин негизи Na_aO‑CaO – Si0₂ системасынан жана А1₂0₃, MgO кошундусунан турат. В₂0₃ бораттык Айнектин’негизги компоненти. Na₂0 – В₂0₃ – Si0₂ жана Na₂0 – А1₂0₃ – Si0₂ системаларынын не­гизинде алынган бор‑силикаттык айнектерге караганда жогорку температурага туруктуу айнек – пи­рекс кеңири колдонулат. Фосфаттык Айнектин негизги компоненти – Р₂0₅. Айнек алынуучу матери­алдар – таза кварц куму, сода, шакар, натрий сульфаты, фосфор кислоталары, коалин, талаа шпаты, цинк оксиди ж. б. кошумча материал­дар – боёгуч жана жалтыратуучу заттар, оксид­дендиргичтер, өң бергичтер. Айнектин курамына NiO, Fe₂0₃, Ag, Се₂0₃ кошулса- сары; Сг 0₃, СиО – жашыл; СиО, СоО -көк; Fe₂0₃, FeS, Ti₂0₃, Bi₂S – күрөң; Au, Си, CdS, CdSe – кошулса кыз­гылт, кызыл түскө ээ болот. Айнекти формага келтирүү үчүн пресстөө, үйлөтүү, чоюу, прокаттоо ыкмалары колдонулат. Кварц айнеги 2000°Сден жогору температурада табигый кварцты же синтез­дик Si0₂ни электр мештеринде эритүүдөн алынат. Айнек курулушта, түтүк даярдоодо, медицина­да, химиялык лабораторияларда, ядролук реакторлор­до, оптика аспаптарын, рентген түтүктөрүн, ай­нек‑цемент, айнек‑эмаль, глазурь өндүрүүдө колдонулат.