АКСИОМА

АКСИОМА (гр. аxioma ‒ ылайык табылган, кабыл алынган негиз) ‒ кээ бир матем. теорияларды түзүүдө далилдөөсүз кабыл алынган матем. чындык. Кайсы бир А-лык теорияны түзүүдө адегенде негизги түшүнүктөр деп аталган аныкталбай турган негизги объектилер ж-а алардын арасындагы негизги катыштар тандалат. Андан кийин негизги түшүнүктөрдүн ар түрдүү касиеттерин көрсөтүүчү сүйлөмдөр алынат. А. көп кылымдык тажрыйбадан, практикадан, эксперименттен ж-а илимдин өсүшүнөн келип чыгып, далилдөөнү талап кылбаган чындык катары каралат. Байыркы Грекияда А. терминин Аристотель биринчи пайдаланган, кийин ал термин Евклид ж-а анын ишин улантуучулар аркылуу геометрияга кирген. О. кылымда А. аристотелдик философиядан илимдин башка тармактарына өтүп, андан ары алар аркылуу турмуштук чындык катары кабыл алынган. Матем. логиканын өнүгүшү А. түшүнүгүнүн өсүшүнө түрткү болгон. А. постулат деп да аталат.