АРАБ ЖАРЫМ АРАЛЫ

АРАБ ЖАРЫМ АРАЛЫ– Жер шарындагы жа­рым аралдардын эң чоңу (2730 миң км²). Азиянын түш.-батышында. Аймагынын ¹/₂ бөлүгүнөн ашыгын Сауд Арабиясы ээлейт. Жарым аралда, о. эле Йемен Араб Республикасы, Йемен Элдик Демократия Республикасы, Кувейт, Ка­тар, Бириккен Араб Эмирликтери, Оман, Ирак м-н Иорданиянын айрым бөлүктөрү жайгашкан. Батышынан Кызыл деңиз, түштүгүнөн Аден булуңу ж-а Араб деңизи, чыгышышан Инди океанынын Оман ж-а Перс булуңдары м-н чектешет. Жарым аралдын түн. чеги шарттуу түрдө 30° түн. кеңдиктен өткөрүлөт. Жээктеринде булуң-буйтка аз. Рельефинде түздүк ж-а плато басымдуу; ал ар батыш, түш. ж-а чыгышында четки тоолорго (бийикт 3600 жге чейин) өтөт. Кызыл деңиз м-н Перс булуңун жээктей Тимаха ж-а Эль-Хаса ойдуңдары жайгашкан. Перс булуңунун жээгине жакын нефтинин ири кени (Перс булуңу нефть-газ бассейны) бар. Климаты тропиктик, кургак, түндүгүндө субтропиктик. Январдын орт. темп-расы 7°Сден 24°Сге чейин, июлдуку бардык жеринде 30°С (55°Сге чейинки темп-pa катталган). Жылдык жаан-чачыны түздүктөрдө 50–100 100 мм, тоолордун айрым жерлеринде 500 ммден ашык. Такай аккан дарыя дээрлик жокко эсе; кургак дарыя нугу (вади) мүнөздүү. Кумдуу ж-а таштуу чөлдөр (Чоң ж-а Кичи Нефуд, Дехна, Руб-эль-Хали ж. б.), кээ бир жеринде жарым чөл басымдуу. Тоолордун айрым жерлеринде саванна ж-а сейрек токой өсөт. Оазистер сейрек учурайт.йт.