АДЕНОЗИНФОСФОР КИСЛОТАЛАРЫ

АДЕНОЗИНФОСФОР КИСЛОТАЛАРЫ, н у к л е о т и д д е р– аденозинмоно-, ди- жана три­фосфат кислоталары (АМФ, АДФ, АТФ). АМФ (C₁₀H₁₄N₅O₇P) – адениндин, рибозанын жана бир молекула фосфор к‑тасынын калдыктарынан пайда болгон нуклеозидмонофосфат. АМФ ри­бонуклеин к‑таларынын жана АТФнын гидролиз­денишинен пайда болот. Ал тирүү организмдер­дин жашоосунда негизги ролду аткарып, та­таал биол. бирикмелердин (нуклеотиддердин, рибонуклеин к‑таларынын, коферменттердин ж.б.) курамдык бөлүгү болуп эсептелет. АДФ (C₁₀H₁₅N₅O₁₀P₂ )– адениндин, рибозанын жана эки молекула фосфор к‑тасынын калдыктарынан пайда болгон нуклеозидди фосфат. Ал бардык тирүү организмдердин курамында кездешип, энергия алып жүрүүчү зат болуп эсептелет. АТФ (C₁₀H₁₆N_sO₁₃P₃) – адениндин, рибозанын жана үч молекула фосфор к‑тасынын калдыктарынан пайда болгон нуклеозидтрифосфат. АТФ фер­менттердин жардамы менен гидролиздөөдөн алы­нат. Кадимки шартта сууда жакшы эрүүчү, туруктуу туздарды пайда кылуучу, түссүз кристалл. Хим. курамы б‑ча нуклеотиддерге кирет. Табиятта дээрлик бардык тирүү организмдердин курамында кездешет.

                                                                                      С. А. Адылов.