АМЕРИКА

Кыргызстан Энциклопедия Жана Терминология Борбору дан
16:43, 5 Декабрь (Бештин айы) 2022 карата Kadyrm (Талкуулоо | салымдары) (→‎top: clean up, replaced: м-н → <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span>, ж-а → <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> (6)) тарабынан жасалган версия
Jump to navigation Jump to search

АМЕРИКА – Батыш жарым шардагы дүйнө бөлүгү. Чыгышынан Атлантика, батышынан Тынч, түндүгүнөн Түн. Муз, түштүгүнөн Түштүк океандары менен чулганат. Эки материктен (Тун.Америка жана Туш. Америка) турат. Экөөнүн ортосундагы чек Дарьен (айрым учурларда Панама) мойногу аркылуу жүргүзүлөт. Түн. Американын түштүгүн Борб. Америка, Вест-Индия жана Латын Америкасына бөлөт. Американын курамына, о. эле дүйнөдөгү эң зор Гренландия а.жана материктерге жакын жайгашкан аралдар кирет. Жалпы аянты 42,5 млн км2. Түн. жана Түш. Америка бири-биринен обочо, башка дүйнө бөлүктөрүнөн алыс жайгашкандыгына, аянтынын кыйла чоңдугуна, геол. түзүлүшү жана рельефи бирдей болсо да табиятынын кескин айырмачылыгына карата эки материкке ажыратылган. 10–11-к-да А-нын түн.-чыгыш жээгине европалыктардан биринчи жеткен нормандар болгон. 1492–1503-ж. X. Колумб тарабынан ачылган Антил а. жана кургактыктын жээгинин бир бөлүгү – Индия деп жаңылыш кабыл алынган. Флоренциялык Америго Веспуччи жаңы ачылган жерлерди – Жаңы Дуйнө деп атаган. 1907-ж. лотарингиялык картограф М. Вальдземюллер өзүнүн «Космографияга кириш сөзүндө» Батыш жарым шардагы жаңы ачылган жер дүйнөнүн жаңы бөлүгү деп болжолдоп биринчи айткан флоренциялык Америго Веспуччинин ысымынан атаган.