АЙНЕК

АЙНЕК – аморфтуу, морт, тунук материал. А. пайда кылуучу металл жана металл эместердин оксиддеринин балкып эриген эритиндисин муз­датуудан алынат. А‑тин физ., хим. касиеттери анын хим. курамына, кайнатуу жана формага келтирүү шартына, андан кийинки жылуулук, хим., мех. иштетилишине жараша болот. Анын бир нече түрү бар. Силикат А‑тин негизги ком­поненти – Si0₂. Көп компонентүү силикат А‑тин негизи Na_aO‑CaO – Si0₂ системасынан жана А1₂0₃, MgO кошундусунан турат. В₂0₃ бораттык А‑тин’негизги компоненти. Na₂0 – В₂0₃ – Si0₂ жана Na₂0 – А1₂0₃ – Si0₂ системаларынын не­гизинде алынган бор‑силикаттык А‑терге караганда жогорку темп‑рага туруктуу А. – пи­рекс кеңири колдонулат. Фосфаттык А‑тин негизги компоненти – Р₂0₅. А. алынуучу матери­алдар – таза кварц куму, сода, шакар, натрий сульфаты, фосфор к‑талары, коалин, талаа шпаты, цинк оксиди ж. б. кошумча материал­дар – боёгуч жана жалтыратуучу заттар, оксид­дендиргичтер, өң бергичтер. А‑тин курамына NiO, Fe₂0₃, Ag, Се₂0₃ кошулса- сары; Сг 0₃, СиО – жашыл; СиО, СоО -көк; Fe₂0₃, FeS, Ti₂0₃, Bi₂S – күрөң; Au, Си, CdS, CdSe – кошулса кыз­гылт, кызыл түскө ээ болот. А‑ти формага келтирүү үчүн пресстөө, үйлөтүү, чоюу, прокаттоо ыкмалары колдонулат. Кварц А‑ги 2000°Сден жогору темп‑рада табигый кварцты же синтез­дик Si0₂ни электр мештеринде эритүүдөн алынат. А. курулушта, түтүк даярдоодо, медицина­да, хим. лабор-да, ядролук реакторлор­до, оптика аспаптарын, рентген түтүктөрүн, ай­нек‑цемент, айнек‑эмаль, глазурь өндүрүүдө колдонулат.