Difference between revisions of "АЗОТ ОКСИДДЕРИ"
м (→top: категория кошуу) |
|||
| 1 -сап: | 1 -сап: | ||
'''АЗОТ ОКСИДДЕРИ''' – азоттун кычкылтек <span cat='ж.кыск' oldv=' | '''АЗОТ ОКСИДДЕРИ''' – азоттун кычкылтек <span cat='ж.кыск' oldv='м‑н'>менен</span> бирикмелери: N<sub>2</sub>0 (чала окиси), N0 (окиси), N0<sub>2</sub> (кош окиси),N<sub>2</sub>0<sub>3</sub> (азоттуу ангидрид) <span cat='ж.кыск' oldv='ж‑а'>жана</span> N<sub>2</sub>O<sub>s</sub> (азот ангидриди). N<sub>2</sub>0 – жагымдуу жыты, таттуураак даамы бар, түссүз газ. – 89°Сде суюк, ал эми t‑91°Cдe катуу абалга өтөт. 0°Сде бир көлөм сууда 1,3 көлөм эрийт. Туруксуз болгондуктан жеңил ажырап, кычкылтек <span cat='ж.кыск' oldv='м‑н'>менен</span> азотту пайда кылат: 2N<sub>2</sub>0<small><code>-></code></small>2N<sub>2</sub>+0<sub>2</sub>. Ал аммоний нитратын ажыратуудан алынат: NH<sub>4</sub>N0<sub>3</sub><u>-</u>>N<sub>2</sub>0+2H<sub>2</sub>0. Медицинада анестезия үчүн колдонулат. N0 – түссүз газ, кайноо t‑151,8 °C, эрүү t‑163,7 °C. Өнөр жайда электр жаасында аммиакты окистендирүү жолу <span cat='ж.кыск' oldv='м‑н'>менен</span>, лабораторияда суюлтулган азот кислотасын таза жез металлына таасир этүүдөн алынат: Cu+8HN0<sub>3</sub>=3Cu(N0<sub>3</sub>)<sub>2</sub>+2N0+4H<sub>2</sub>0. Абада окистенип, күрөң түстөгү N0<sub>2</sub>re айланат, сууда начар эрийт. Жегичтер, кислоталар, суу <span cat='ж.кыск' oldv='м‑н'>менен</span> реакцияга кирбейт. Негизинен азот кислотасын алуу үчүн колдонулат. N0<sub>2</sub> – күрөң түстөгү, тумчуктургуч жыты бар газ. – 21,15°Сде күрөң кызыл суюктукка айланат. Сууда эрип, азоттуу <span cat='ж.кыск' oldv='ж‑а'>жана</span> азот кислоталарын: 2N0<sub>2</sub>+H<sub>2</sub>0<-> HN0<sub>2</sub>+HN0<sub>3</sub>, жегичтер <span cat='ж.кыск' oldv='м‑н'>менен</span> нитраттарды пайда кылат. Негизинен азот кислотасын алуу үчүн колдонулат. N<sub>2</sub>0<sub>3</sub> – кадимки шартта туруксуз, -3,5°С кайнайт. Суу <span cat='ж.кыск' oldv='м‑н'>менен</span> реакцияга кирип, азоттуу кислотаны пайда кылат. Азот ангидриди N<sub>2</sub>0<sub>5</sub> катуу кристалл, 32,3°Сде эрийт. Суу <span cat='ж.кыск' oldv='м‑н'>менен</span> реакцияга кирип азот кислотасын <span cat='ж.кыск' oldv='ж‑а'>жана</span> жегичтер <span cat='ж.кыск' oldv='м‑н'>менен</span> реакцияланышып туздарды пайда кылат: N<sub>2</sub>0<sub>5</sub>+H<sub>2</sub>0=2HN0<sub>3</sub>; N<sub>2</sub>0<sub>5</sub>+2Na0H=2NaN0<sub>3</sub>+H<sub>2</sub>0. Күчтүү окистендиргич болгондуктан көп органикалык заттар <span cat='ж.кыск' oldv='м‑н'>менен</span> да өз ара аракеттенишет. | ||
''Б. Бегалиева.''<br> | ''Б. Бегалиева.''<br> | ||
[[Категория:1-Том]] | |||
08:37, 12 Сентябрь (Аяк оона) 2024 -га соңку версиясы
АЗОТ ОКСИДДЕРИ – азоттун кычкылтек менен бирикмелери: N20 (чала окиси), N0 (окиси), N02 (кош окиси),N203 (азоттуу ангидрид) жана N2Os (азот ангидриди). N20 – жагымдуу жыты, таттуураак даамы бар, түссүз газ. – 89°Сде суюк, ал эми t‑91°Cдe катуу абалга өтөт. 0°Сде бир көлөм сууда 1,3 көлөм эрийт. Туруксуз болгондуктан жеңил ажырап, кычкылтек менен азотту пайда кылат: 2N20->2N2+02. Ал аммоний нитратын ажыратуудан алынат: NH4N03->N20+2H20. Медицинада анестезия үчүн колдонулат. N0 – түссүз газ, кайноо t‑151,8 °C, эрүү t‑163,7 °C. Өнөр жайда электр жаасында аммиакты окистендирүү жолу менен, лабораторияда суюлтулган азот кислотасын таза жез металлына таасир этүүдөн алынат: Cu+8HN03=3Cu(N03)2+2N0+4H20. Абада окистенип, күрөң түстөгү N02re айланат, сууда начар эрийт. Жегичтер, кислоталар, суу менен реакцияга кирбейт. Негизинен азот кислотасын алуу үчүн колдонулат. N02 – күрөң түстөгү, тумчуктургуч жыты бар газ. – 21,15°Сде күрөң кызыл суюктукка айланат. Сууда эрип, азоттуу жана азот кислоталарын: 2N02+H20<-> HN02+HN03, жегичтер менен нитраттарды пайда кылат. Негизинен азот кислотасын алуу үчүн колдонулат. N203 – кадимки шартта туруксуз, -3,5°С кайнайт. Суу менен реакцияга кирип, азоттуу кислотаны пайда кылат. Азот ангидриди N205 катуу кристалл, 32,3°Сде эрийт. Суу менен реакцияга кирип азот кислотасын жана жегичтер менен реакцияланышып туздарды пайда кылат: N205+H20=2HN03; N205+2Na0H=2NaN03+H20. Күчтүү окистендиргич болгондуктан көп органикалык заттар менен да өз ара аракеттенишет.
Б. Бегалиева.