АСКЕР-АБА КҮЧТӨРҮ

АСКЕР-АБА КҮЧТӨРҮ (AAK) – мамлекеттин куралдуу күчтөрүнүн бир түрү. Ал ыкчам стратегиялык милдеттерди аткаруу үчүн өз алдынча да ж-а куралдуу күчтөрдүн башка түрлөрү м-н биримдикте да аракеттенүүгө дайын согуштук зор күч. Эң жогорку маневрдүүлүгү бар AAK душмандын авиациялык, ракеталык, кургактагы ж-а деңиздеги күчтөрүнө зыян келтирүүгө, анын тылдагы маанилүү согуш объектилерин кыйратууга жөндөмдүү, кургактагы аскерлердин ж-а Аскер-деңиз флотунун операцияларына жардамдаша алат, куралдуу күчтөрдүн бардык түр-

КРдин Kopгoo министрлигинин Аскер-аба базасында.

лөрүнүн таламдарына жараша абадан чалгындоо жүргүзөт, чоң-чоң аба десанттарын курал жарактары м-н кошо ташып жеткирет. AAK негизинен: ыраакы (стратегиялык), фронттук ж-а аскер-транспорттук түрлөрүнөн турат. Деңиз авиациясы ж-а аба чабуулунан коргоочу авиация ошолордун курамына кирет. AAK өтө бийиктикте ж-а алыска учуучу, үндөн тез ылдамдыктагы ар түрдүү самолёттор, о. эле вертолёттор м-н куралданган. Кийинки кезде көпчүлүк өнүккөн өлкөлөрдүн ААКы стратегиялык, тактикалык ж-а аскер-транспорттук авиациядан туруп, мындан сырткары континент аралык баллистикалык ракеталар бирикмелери ж-а аскердик космос куралдары м-н куралданган. Реактивдүү самолёттор, канаттуу ракеталар ж-а массалык кырып-жоюучу куралдар м-н жабдылган азыркы учурдагы AAK согуш аракеттерин жүргүзүүгө, душманга сокку берүүдө зор мүмкүнчүлүктөргө ээ. ААКтын тарыхы авиац. техниканын өнүгүшү м-н байланыштуу. Батыш Европа өлкөлөрүндө аскердик самолёттор алгач 1909-10-ж. пайда боло баштаган. I-дүйнөлүк согуш убагында бомбалоочу ж-а истребитель самолёттору чыгарылып, авиация, бирикмелер (эскадра, бригада) түзүлгөн. Кырг-ндын аскер авиациясынын тарыхы 1941-ж. декабрынан башталат. Ушул жылы респ-га учкучтардын Одессадагы авиац. мектеби көчүрүлүп келген. 1947-жылдан аталган окуу жай учкучтарды даярдоочу Фрунзе аскердик-авиациялык окуу жайы деп аталган. Көп өтпөй окуу жайы алгачкы реактивдүү аскер самолёттору м-н жабдылган. Учкучтар окуу жайы өлкөбүздүн, о. эле чет өлкөлөрдүн куралдуу күчтөрү үчүн авиац. кадрларды даярдай баштаган. Кырг-н көз каранды эместикке ээ болгондон кийин, 1992-жылдан өз куралдуу күчтөрүн түзүүгө киришти. Респ-нын аймагында жайгашкан СССРдин аскер бөлүктөрү, анын ичинде авиациялык бөлүктөрү Кырг-ндын юрисдикциясына өттү. Анын негизинде түзүлгөн Кыргыз Респнын Koproo Министрлигинин Аскер-аба базасынын (ААБ) жеке курамы Суусамыр (1992), Cyзак р-ндорундагы кырсыктардын кесепеттерин жоюуда активдүү катышты. Авиаторлор «Центразбат-1998», «Центразбат-1999», «Калкан- 2000», «Чек-2004», «Чек-2005» аскердик машыгууларын өткөрүүгө катышып келишүүдө. 1999-ж. башталган Баткен согуш компаниясында Koproo Министрлигинин ААБнын учкучтары, алты Ми-8МТВ вертолету, эки Л-39 бомбалоочу самолёту, АН-26 ж-а АН-12 транспорттук самолеттору зор роль ойношту. Самолеттор ж-а вертолёттор бандиттик топтор жайгашкан аймактарга бомба таштоо ж-а аткылоо м-н согуштук аракеттерди жүргүзүүгө толук жөндөмдүү экендигин көрсөтүштү. Өзгөчө бийик тоолуу аймактарга десанттарды ж-а ок-дарыларды өз убагында жеткирип турууда вертолеттордун ролу чоң болду. Ошону м-н катар эле алар аба-ырайын ж-а чалгындоо иштерин да ийгиликтүү аткарып турушту.