Difference between revisions of "АНЫКТАМА"
м (→top: clean up, replaced: м-н → <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> (4), ж-а → <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span>) |
м (→top: категория кошуу) |
||
| 1 -сап: | 1 -сап: | ||
'''АНЫКТАМА,''' д е ф и н и ц и я (лат. definitio – аныктама) – адатта терминдин мазмунун ачуу максатында анын олуттуу белгилерин таап, санап чыгуу <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> кыска так түшүндүрүлүшү, таанып билүү натыйжаларын түшүнүк түрүндө жыйынтыктоонун негизги логикалык ыгы. Бир нерсеге аныктама берилгенде, биринчиден, аны <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> байланыштуу объектилер системасындагы ошол нерсенин орду белгиленет, экинчиден ошол системанын ичиндеги анын аткара турган | '''АНЫКТАМА,''' д е ф и н и ц и я (лат. definitio – аныктама) – адатта терминдин мазмунун ачуу максатында анын олуттуу белгилерин таап, санап чыгуу <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> кыска так түшүндүрүлүшү, таанып билүү натыйжаларын түшүнүк түрүндө жыйынтыктоонун негизги логикалык ыгы. Бир нерсеге аныктама берилгенде, биринчиден, аны <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> байланыштуу объектилер системасындагы ошол нерсенин орду белгиленет, экинчиден ошол системанын ичиндеги анын аткара турган функциясы көрсөтүлөт. Аныктама берүүнүн эки (формалдык <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> мазмундук) жолу бар. Аныктаманын жалпы шарттары формалдуу логикада изилденет. Реалдуу аныктаманын жардамы аркылуу нерселер өздөрүнө гана таандык өзгөчө мүнөздөмөлөрү <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> айырмаланышат. Аныктама (тил таануу илиминде) номиналдык аныктаманын жардамы аркасында татаал сөз айтымдарын кыскартуу үчүн илимге жаңы терминдер киргизилет, алардын маанилери аныкталат, такталат ж. б. Семантикалык аныктама – аныкталчу тилдеги кандайдыр бир сөз айтымы, ал эми аныктагыч кандайдыр бир нерсе болуп саналат (мис., «беш бурчтук» деген сөз беш жаты бар көп бурчтукту билдирет). Генетикалык аныктама – аныкталчу предмет аны пайда кылуунун, жаратуунун, түзүүнүн ыкмаларын көрсөтүү аркылуу пайда болот (мис., «айлана кандайдыр бир тегиздиктеги кыймылсыз чекиттин тегерегинде айлануу жолу <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> пайда болгон туюк ийри сызык болуп саналат»). | ||
[[Категория:1-Том]] | |||
10:03, 12 Сентябрь (Аяк оона) 2024 -га соңку версиясы
АНЫКТАМА, д е ф и н и ц и я (лат. definitio – аныктама) – адатта терминдин мазмунун ачуу максатында анын олуттуу белгилерин таап, санап чыгуу менен кыска так түшүндүрүлүшү, таанып билүү натыйжаларын түшүнүк түрүндө жыйынтыктоонун негизги логикалык ыгы. Бир нерсеге аныктама берилгенде, биринчиден, аны менен байланыштуу объектилер системасындагы ошол нерсенин орду белгиленет, экинчиден ошол системанын ичиндеги анын аткара турган функциясы көрсөтүлөт. Аныктама берүүнүн эки (формалдык жана мазмундук) жолу бар. Аныктаманын жалпы шарттары формалдуу логикада изилденет. Реалдуу аныктаманын жардамы аркылуу нерселер өздөрүнө гана таандык өзгөчө мүнөздөмөлөрү менен айырмаланышат. Аныктама (тил таануу илиминде) номиналдык аныктаманын жардамы аркасында татаал сөз айтымдарын кыскартуу үчүн илимге жаңы терминдер киргизилет, алардын маанилери аныкталат, такталат ж. б. Семантикалык аныктама – аныкталчу тилдеги кандайдыр бир сөз айтымы, ал эми аныктагыч кандайдыр бир нерсе болуп саналат (мис., «беш бурчтук» деген сөз беш жаты бар көп бурчтукту билдирет). Генетикалык аныктама – аныкталчу предмет аны пайда кылуунун, жаратуунун, түзүүнүн ыкмаларын көрсөтүү аркылуу пайда болот (мис., «айлана кандайдыр бир тегиздиктеги кыймылсыз чекиттин тегерегинде айлануу жолу менен пайда болгон туюк ийри сызык болуп саналат»).