АДЛЕР

АДЛЕР Альфред (7. 2. 1870, Вена – 28. 5. 1937, Абердин, Шотландия) – австриялык врач‑пси­хиатр жана психолог. Ал Вена университетин бүткөндөн кийин врач болуп иштеген жана 3. Фрейддин окуусун жактап чыккан. 1902‑жылы 3. Фрейд уюш­турган психоаналитикалык коомго кирген. Адлер 1911‑жылы Фрейд менен кол үзүп, өз мектебин – «жеке (индивидуалдуу) психологияны» негиздеген. Адлердин бул мезгилдеги эмгектери негизинен невроз проблемасына, органикалык деффекттердин, тубаса кемтиктердин инсандын өнүгүүсүнө тийгизген таасирин изилдөөгө арналган. Психопато­логиянын маалыматтарына таянып, компенса­циялоо (толуктоо) жөнүндөгү окуусун жараткан. Инсандын өнүгүүсүнүн универсалдуу булагы Адлер боюнча адамдын азап чегишинен, ызасынан келип чыккан кембаа, сезим өксүк. Ал ар адамдын ар­тыкчылыкка, позитивдүү өнүгүүсүнө умтулуусун туудурат, аны «бийликке карата» эрк деп белги­леген. Мына ушундай умтулуунун натыйжасында өксүгү толукталат, мисалы, эгер адамдын дене­синде кандайдыр бир талуу жер же өксүк (көзү чалыр, кекеч, бою кичинекей, чабал) болсо, ал өзүнүн физиологиялык кемчилигин социалдык ар­тыкчылыктарга (карьера жасоого, чыгармачыл дараметтерин өнүктүрүүгө. спорт менен машыгуу­га ж. б.) умтулуу аркылуу компенсациялайт. Чечендик өнөрү менен даңкталган байыркы грек оратору Демосфен бала чагында кекеч болгон. Улуу аскер башчылары, мамлекеттик саясий ишмер­лер: Суворов, Ленин, Сталин, Наполеон, Рузвельт орто же кыска бойлуу адамдар болушкан. Адлер тарабынан сунуш кылынган «өксүк комп­лекси» түшүнүгү илимде, коомдук аң‑сезимде кеңири тараган.

                                                                                                           Т. Эсенгелдиев, Р. Амираев.