АНИЛИН

АНИЛИН, аминбензол, фенилами С₆Н₅ – NH₂ – эң жөнөкөй ароматтык амин. 1826-ж. индигону кургак бууландыруудан алынган. 1842-ж. орус окумуштуусу Н. Н. Зинин нитробензолду күкүрттүү аммоний менен калыбына келтирүүдөн синтездеген. Азыр А. нитробензолду катализатордун катышуусунда 200-300°Сде калыбына келтирүүдөн алынат:

${\ce {C_{6}H_{5}-NH_{2}{{NiSAl_{2}O_{3}} \over {200-300}}C_{6}H_{5}-NH_{2}{+2H_{2}O}}}$,

А. түссүз, жарык жана абанын таасиринен түсүн өзгөртүүчү, өзгөчө жыттуу суюктук; эрүү t 16°С, кайноо t 184,4°С, сууда, спиртте, эфирде, бензолдо, хлороформдо жакшы эрийт. Ал минералдык кислтаталар менен туздарды, орг.аникалык кислоталар менен анилиддерди пайда кылат. А. негиздик касиетке ээ, бирок анын негиздик касиети майлар катарындагы аминдерге караганда начарыраак. Туздарынын ичинен C₆H_SNH₃C1 чоң мааниге ээ, ал текстиль өнөр жайында кездеме боёдо пайдаланылат. А. вулканизацияны тездетүүчү зат катары, фармацевт ж. б. өнөр жайында кеңири колдонулат. Анын буусу уулуу болгондуктан, адамдын борбордук нерв системасына таасир этет.
Ж. Медетбекова.