Difference between revisions of "АМИНДЕР"
м (→top: clean up, replaced: м-н → <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> (4), ж-а → <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> (5)) |
|||
| 1 -сап: | 1 -сап: | ||
'''АМИНДЕР''' – аммиактагы NH<sub>3</sub> суутектин бир, эки же үч атомунун орг. радикалдар (R) <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> орун алмашуусунан пайда болгон бирикмелер. Суу-тектин орун алмашкан атомдорунун санына жараша биринчилик (RNH<sub>2</sub>), экинчилик (R<sub>2</sub>NH) <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> үчүнчүлүк (R<sub>3</sub>N) болуп бөлүнөт (мында Rсн., с<sub>2</sub>н<sub>5</sub>, с<sub>6</sub>н<sub>п</sub>, с<sub>6</sub>н<sub>5</sub> ж. б.). Радикалдардын | '''АМИНДЕР''' – аммиактагы NH<sub>3</sub> суутектин бир, эки же үч атомунун орг. радикалдар (R) <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> орун алмашуусунан пайда болгон бирикмелер. Суу-тектин орун алмашкан атомдорунун санына жараша биринчилик (RNH<sub>2</sub>), экинчилик (R<sub>2</sub>NH) <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> үчүнчүлүк (R<sub>3</sub>N) болуп бөлүнөт (мында Rсн., с<sub>2</sub>н<sub>5</sub>, с<sub>6</sub>н<sub>п</sub>, с<sub>6</sub>н<sub>5</sub> ж. б.). Радикалдардын түзүлүшүнө жараша алар алифаттык (метиламин CH<sub>3</sub>NH<sub>2</sub>), алициклдүү (циклогексиламин C<sub>6</sub>H<sub>11</sub>NH<sub>2</sub>), ароматтуу (фениламин же анилин C<sub>6</sub>H<sub>5</sub>NH<sub>2</sub>) <span cat="ж.кыск" oldv="ж-а">жана</span> гетероциклдүү [2- аминопиридин '''C5H4N(NH2''')] болуп айырмаланат. Молекуласындагы амин топторунун санына жараша моно-, ди-, три- <span cat="ж.кыск" oldv="ж-а">жана</span> полиаминдер деп аталат. Жөнөкөй А. – аммиак жыттуу газ, ири мол. массалуу А. суюктук <span cat="ж.кыск" oldv="ж-а">жана</span> катуу заттар. Ал негиздик касиетке ээ, к-талар <span cat="ж.кыск" oldv="м-н">менен</span> сууда эрүүчү туздарды пайда кылат. Катализатордун таасири <span cat="ж.кыск" oldv="м-н">менен</span> спирттерге NH<sub>3</sub> кошкондо биринчилик, экинчилик <span cat="ж.кыск" oldv="ж-а">жана</span> үчүнчүлүк А. пайда болот: '''формула жазылат.'''Нитробирикмелерди калыбына келтирүү ж. б. жолдор <span cat="ж.кыск" oldv="м-н">менен</span> да алынат. А. өнөр жайларда боёк, дары-дармек заттарды, капрон, нейлон буласы алынуучу полимерлерди өндүрүүдө кеңири колдонулат. Алифаттык А. нерв системасына зыяндуу. Кээ бир ароматтык А. канцерогендүү болгондуктан адамдын табарсыгында рак оорусунун пайда болушуна алып келет. | ||
15:17, 29 Декабрь (Бештин айы) 2022 -деги абалы
АМИНДЕР – аммиактагы NH3 суутектин бир, эки же үч атомунун орг. радикалдар (R) менен орун алмашуусунан пайда болгон бирикмелер. Суу-тектин орун алмашкан атомдорунун санына жараша биринчилик (RNH2), экинчилик (R2NH) жана үчүнчүлүк (R3N) болуп бөлүнөт (мында Rсн., с2н5, с6нп, с6н5 ж. б.). Радикалдардын түзүлүшүнө жараша алар алифаттык (метиламин CH3NH2), алициклдүү (циклогексиламин C6H11NH2), ароматтуу (фениламин же анилин C6H5NH2) жана гетероциклдүү [2- аминопиридин C5H4N(NH2)] болуп айырмаланат. Молекуласындагы амин топторунун санына жараша моно-, ди-, три- жана полиаминдер деп аталат. Жөнөкөй А. – аммиак жыттуу газ, ири мол. массалуу А. суюктук жана катуу заттар. Ал негиздик касиетке ээ, к-талар менен сууда эрүүчү туздарды пайда кылат. Катализатордун таасири менен спирттерге NH3 кошкондо биринчилик, экинчилик жана үчүнчүлүк А. пайда болот: формула жазылат.Нитробирикмелерди калыбына келтирүү ж. б. жолдор менен да алынат. А. өнөр жайларда боёк, дары-дармек заттарды, капрон, нейлон буласы алынуучу полимерлерди өндүрүүдө кеңири колдонулат. Алифаттык А. нерв системасына зыяндуу. Кээ бир ароматтык А. канцерогендүү болгондуктан адамдын табарсыгында рак оорусунун пайда болушуна алып келет.