Difference between revisions of "АСЫЛ ТУКУМ МАЛ ЧАРБАСЫ"
556-684>KadyrM |
|||
| 1 -сап: | 1 -сап: | ||
'''АСЫЛ ТУКУМ МАЛ ЧАРБАСЫ''' ‒ белгилүү бир асыл тукум мал асыроочу чарба. Малдын асыл тукумдуулугун ж-а кунардуулугун арттырып, колдогу малды жакшыртуу ж-а жаӊы порода, породалык тип, линия ж-а тукум чыгаруу б-ча иш жүргүзөт. Ал асыл тукум мал з-ду, чарбасы ж-а фермасы болуп бөлүнөт. З-дордо мал породасынын тукумдуулугун улам жакшыртуу иши жүргүзүлөт . Порода кунардуулугу б-ча орточо деӊгээлинен жогорку, эӊ мыкты, таза кандуу элита ж-а 1-класстагы топтору болот. Анда малдын төлү з-ддун өзүндө, о. эле башка чарбанын малын толуктоо ж-а жасалма жол м-н уруктандыруу ишканаларын тукумдук эркек мал м-н камсыз кылуу үчүн колдонулат. З-ддо породанын колдогу линиясы жакшыртылып, жаӊы линия, тип же порода чыгарылат. Бул чарбалардагы малдын төлү андагы малды толуктоо үчүн ж-а товардык мал өстүрүүчү чарба м-н фермаларда пайдаланылат. Кыргызстанда ''кыргыз уяӊ жүндүү кою'' М. Н. Лущихин атн. асыл тукум кой з-дунда чыгарылып, «Каттаталдык», Кочкор, «Оргочор» асыл тукум кой з-ддорундагы кой фермаларында көбөйтүлүп, тукуму жакшыртылган. Тянь-шань асыл тукум мал з-дунда чыгарылган жарым уяӊ жүндүү ''тянь-шань кою'' Ак-Талаа, Нарын, Тогуз-Торо р-ндорунда асыралууда. Жарым кылчык жүндүү, куйруктуу алай кою Алай р-ндагы мурдагы «Кашка-Суу» асыл тукум мал з-дунда чыгарылган, азыр фермердик чарбаларда өстүрүлүүдө. ''Ала-Тоо ую'' Стрельникова атн. асыл тукум уй з-дунда ж-а Сокулук тажрыйба чарбасында асыралууда. Уйдун Олуя-Ата тукуму Талас өрөөнүндө чыгарылып, өстүрүлүүдө. ''Кыргыз жаӊы жылкысы'' Нарын, Талас, Ош жылкы з-ддорунда Дон жылкысы м-н таза кандуу миӊги жылкы Ысык-Көл № 54 мамл. асыл тукум жылкы з-дунда асыралат .<br> | |||
''А. Ажыбеков'' .<br> | ''А. Ажыбеков'' .<br> | ||
13:27, 23 -ноябрь (Жетинин айы) 2022 -деги абалы
АСЫЛ ТУКУМ МАЛ ЧАРБАСЫ ‒ белгилүү бир асыл тукум мал асыроочу чарба. Малдын асыл тукумдуулугун ж-а кунардуулугун арттырып, колдогу малды жакшыртуу ж-а жаӊы порода, породалык тип, линия ж-а тукум чыгаруу б-ча иш жүргүзөт. Ал асыл тукум мал з-ду, чарбасы ж-а фермасы болуп бөлүнөт. З-дордо мал породасынын тукумдуулугун улам жакшыртуу иши жүргүзүлөт . Порода кунардуулугу б-ча орточо деӊгээлинен жогорку, эӊ мыкты, таза кандуу элита ж-а 1-класстагы топтору болот. Анда малдын төлү з-ддун өзүндө, о. эле башка чарбанын малын толуктоо ж-а жасалма жол м-н уруктандыруу ишканаларын тукумдук эркек мал м-н камсыз кылуу үчүн колдонулат. З-ддо породанын колдогу линиясы жакшыртылып, жаӊы линия, тип же порода чыгарылат. Бул чарбалардагы малдын төлү андагы малды толуктоо үчүн ж-а товардык мал өстүрүүчү чарба м-н фермаларда пайдаланылат. Кыргызстанда кыргыз уяӊ жүндүү кою М. Н. Лущихин атн. асыл тукум кой з-дунда чыгарылып, «Каттаталдык», Кочкор, «Оргочор» асыл тукум кой з-ддорундагы кой фермаларында көбөйтүлүп, тукуму жакшыртылган. Тянь-шань асыл тукум мал з-дунда чыгарылган жарым уяӊ жүндүү тянь-шань кою Ак-Талаа, Нарын, Тогуз-Торо р-ндорунда асыралууда. Жарым кылчык жүндүү, куйруктуу алай кою Алай р-ндагы мурдагы «Кашка-Суу» асыл тукум мал з-дунда чыгарылган, азыр фермердик чарбаларда өстүрүлүүдө. Ала-Тоо ую Стрельникова атн. асыл тукум уй з-дунда ж-а Сокулук тажрыйба чарбасында асыралууда. Уйдун Олуя-Ата тукуму Талас өрөөнүндө чыгарылып, өстүрүлүүдө. Кыргыз жаӊы жылкысы Нарын, Талас, Ош жылкы з-ддорунда Дон жылкысы м-н таза кандуу миӊги жылкы Ысык-Көл № 54 мамл. асыл тукум жылкы з-дунда асыралат .
А. Ажыбеков .