Difference between revisions of "АМИНДЕР"

Кыргызстан Энциклопедия Жана Терминология Борбору дан
Jump to navigation Jump to search
м (1 версия)
1 -сап: 1 -сап:
  – аммиактагы NH<sub>3</sub> суутектин бир,
  '''АМИНДЕР''' – аммиактагы NH<sub>3</sub> суутектин бир, эки же үч атомунун орг. радикалдар (R) м-н орун алмашуусунан пайда болгон бирикмелер. Суу-тектин орун алмашкан атомдорунун санына жараша биринчилик (RNH<sub>2</sub>), экинчилик (R<sub>2</sub>NH) ж-а үчүнчүлүк (R<sub>3</sub>N) болуп бөлүнөт (мында Rсн., с<sub>2</sub>н<sub>5</sub>, с<sub>6</sub>н<sub>п</sub>, с<sub>6</sub>н<sub>5</sub> ж. б.). Радикалдардын
эки же үч атомунун орг. радикалдар (R) м-н орун
түзүлүшүнө жараша алар алифаттык (метиламин CH<sub>3</sub>NH<sub>2</sub>), алициклдүү (циклогексиламин C<sub>6</sub>H<sub>11</sub>NH<sub>2</sub>), ароматтуу (фениламин же анилин C<sub>6</sub>H<sub>5</sub>NH<sub>2</sub>) ж-а гетероциклдүү [2- аминопиридин '''C5H4N(NH2''')] болуп айырмаланат. Молекуласындагы амин топторунун санына жараша моно-, ди-, три- ж-а полиаминдер деп аталат. Жөнөкөй А. – аммиак жыттуу газ, ири мол. массалуу А. суюктук ж-а катуу заттар. Ал негиздик касиетке ээ, к-талар м-н сууда эрүүчү туздарды пайда кылат. Катализатордун таасири м-н спирттерге NH<sub>3</sub> кошкондо биринчилик, экинчилик ж-а үчүнчүлүк А. пайда болот:     '''формула жазылат.'''Нитробирикмелерди калыбына келтирүү ж. б. жолдор м-н да алынат. А. өнөр жайларда боёк, дары-дармек заттарды, капрон, нейлон буласы алынуучу полимерлерди өндүрүүдө кеңири колдонулат. Алифаттык А. нерв системасына зыяндуу. Кээ бир ароматтык А. канцерогендүү болгондуктан адамдын табарсыгында рак оорусунун пайда болушуна алып келет.
алмашуусунан пайда болгон бирикмелер. Суу-тектин орун алмашкан атомдорунун санына жараша биринчилик (RNH<sub>2</sub>), экинчилик (R<sub>2</sub>NH)
ж-а үчүнчүлүк (R<sub>3</sub>N) болуп бөлүнөт (мында Rсн., с<sub>2</sub>н<sub>5</sub>, с<sub>6</sub>н<sub>п</sub>, с<sub>6</sub>н<sub>5</sub> ж. б.). Радикалдардын
түзүлүшүнө жараша алар алифаттык (метила-мин CH<sub>3</sub>NH<sub>2</sub>), алициклдүү (циклогексиламин
C<sub>6</sub>H<sub>11</sub>NH<sub>2</sub>), ароматтуу (фениламин же анилин
C<sub>6</sub>H<sub>5</sub>NH<sub>2</sub>) ж-а гетероциклдүү [2-аминопиридин
C<sub>5</sub>H<sub>4</sub>N(NH<sub>2</sub>)] болуп айырмаланат. Молекуласындагы амин топторунун санына жараша моно-,
ди-, три ж-а полиаминдер деп аталат. Жөнөкөй
А. – аммиак жыттуу газ, ири мол. массалуу А.
суюктук ж-а катуу заттар. Ал негиздик касиетке ээ, к-талар м-н сууда эрүүчү туздарды пайда
кылат. Катализатордун таасири м-н спирттерге
NH<sub>3</sub> кошкондо биринчилик, экинчилик ж-а үчүнчүлүк А. пайда болот: <math>ROH+NH<sub>3</sub>→RNH<sub>2</sub> ROH<br>
R<sub>2</sub>NH ROH R<sub>3</sub>N </math>. Нитробирикмелерди калыбына
келтирүү ж. б. жолдор м-н да алынат. А. өнөр
жайларда боёк, дары-дармек заттарды, капрон,
нейлон буласы алынуучу полимерлерди өндүрүүдө кеңири колдонулат. Алифаттык А. нерв
системасына зыяндуу. Кээ бир ароматтык А. канцерогендүү болгондуктан адамдын табарсыгында рак оорусунун пайда болушуна алып келет.
 

11:34, 2 -ноябрь (Жетинин айы) 2022 -деги абалы

АМИНДЕР – аммиактагы NH3 суутектин бир, эки же үч атомунун орг. радикалдар (R) м-н орун алмашуусунан пайда болгон бирикмелер. Суу-тектин орун алмашкан атомдорунун санына жараша биринчилик (RNH2), экинчилик (R2NH) ж-а үчүнчүлүк (R3N) болуп бөлүнөт (мында Rсн., с2н5, с6нп, с6н5 ж. б.). Радикалдардын
түзүлүшүнө жараша алар алифаттык (метиламин CH3NH2), алициклдүү (циклогексиламин C6H11NH2), ароматтуу (фениламин же анилин  C6H5NH2) ж-а гетероциклдүү [2- аминопиридин C5H4N(NH2)] болуп айырмаланат. Молекуласындагы амин топторунун санына жараша моно-, ди-, три- ж-а полиаминдер деп аталат.  Жөнөкөй А. – аммиак жыттуу газ, ири мол. массалуу А. суюктук ж-а катуу заттар. Ал негиздик касиетке ээ, к-талар м-н сууда эрүүчү туздарды пайда кылат. Катализатордун таасири м-н спирттерге  NH3 кошкондо биринчилик, экинчилик ж-а үчүнчүлүк А. пайда болот:     формула жазылат.Нитробирикмелерди калыбына  келтирүү ж. б. жолдор м-н да алынат. А. өнөр  жайларда боёк, дары-дармек заттарды, капрон, нейлон буласы алынуучу полимерлерди өндүрүүдө кеңири колдонулат. Алифаттык А. нерв  системасына зыяндуу. Кээ бир ароматтык А. канцерогендүү болгондуктан адамдын табарсыгында рак оорусунун пайда болушуна алып келет.