АКМАТАЛИЕВ Абдылдажан Амантурович

АКМАТАЛИЕВ Абдылдажан (15. 1. 1956‑ж. т., Нарын ш.) – адабиятчы, сынчы, филология илимдеринин доктору (1990), профессору (1991). КРдин или­мине эмгек сиңирген ишмер (1999), КР УИАнын корреспондент мүчөсү (2000), КРдин илим ж‑а техника б‑ча мамлекеттик сыйлыгынын эки жолку лауреаты (2000, 2004).

1977‑ж. КМУнун филология факультетин бүтүргөн. 1977‑78‑ж. Ош педагогикалык институтунда, 1978‑79‑ж. КМУ­да окутуучу, 1979‑жылдан КР УИАнын Тил ж‑а адабият институтунда кенже, 1983‑жылдан улук, жылдан жетектөөчү илимий кызматкер, 1992­ 94‑ж. Адабият жана ис­кусство институтунун, 1995­жылдан Манас таануу жана көркөм маданияттын улут­тук борборунун директору. Акматалиевдин эмгектери манас таа­нууга, кыргыз фольклорис­тикасына, айрыкча Ч. Айт­матовдун чыгармачылыгына ар­налган. Анын эмгектери адабият таануу илиминде өздөштүрүлө элек жаңы тематикаларды ж‑а проблемаларды изилдеген. Эмгектери орус, казак, англис, француз, кытай, немец, испан, түрк тилдеринде жарыяланган. Акматалиевдин жетектөөсү м‑н кыргыздын бай фольк­лордук мурастарын камтыган «Эл адабияты» се­риясынын 30 томдугу ж‑а «Манас» эпосунун академиялык басылышынын (С. Орозбаков ж‑а С. Ка­ралаевдин варианттары б‑ча) 9 томдугу бирин­чи жолу жарык көрдү. Акматалиев түзгөн «Улуу инсан­дар», «Залкар акындар» сериясында Асан Кай­гы, Кетбука, Токтогул ырчы, Калыгул, Арстан­бек, Калмурза, Эсенаман, Үмөтаалы, Жеңижок, Солтобай сыяктуу элдик таланттардын чыгар­малары бар. «Комуз күүлөрү» аттуу 125тен ашык музыкалык мурастарды жаздырууга катышкан. Акматалиевдин жетекчилиги м‑н даярдалган «Кыргыз адаби­ятынын тарыхы» (7 томдук) КРдин К. Тыныс­танов атындагы мамлекеттик сыйлыгынына (2004) татыган.
Эмг.: Ч. Айтматов жана кыргыз‑казак адабий бай­ланышы. Ф., 1981; Эгиз элдин обону. Ф., 1989; Чың­гыз Айтматов и взаимосвязи литератур. Ф., 1991; Байыркы орток түрк адабиятынын очерки. Б., 2001; Кыргыз фольклору жана тарыхый каармандар. Б., 2002. А Кадырмамбетова.