ГАЙДАМАКТАР

ГАЙДАМАКТАР (түркчө «каракчы») – украин дыйкан-козголоңчулары. Гайдамак кыймылы 1710-жылы Украинанын оң жээгинде пайда болуп, жергиликтүү ак сөөктөргө (польшалык дворяндар) жана католик чиркөөлөрүнө каршы багытталган. Алар еврей калкынын тагдырына терс таасир тийгизген. Гайдамактардын отряды негизинен Днепр аймагынын талааларында өз ээлеринен баш калкалап качкан крепостнойлордон турган. Алардын катарына шаардын кедейлери, украин элинин жакыр мүчөлөрү, төмөнкү православдык диний жетекчилер, Россиядан качып кеткен эски динге ишенгендер, ошондой эле айрым крест еврейлер кирген. Гайдамактар ​​өздөрүн Б. Хмельницкийдин жолун жолдоочулар деп эсептешип, Россия бийликтеринин жана православие чиркөөсүнүн колдоосуна ээ болушкан. Гайдамактар ​​өтүп бара жаткан соодагерлерди, чакан калктуу конуштарды (негизинен ал жакта еврей-ижарачылар жашаган) каракташкан жана еврей шаарчаларын тоношкон. Гайдамактардын көтөрүлүштөрүндө (1734, 1750, 1768) анын отряддары бир нече шаарларды басып алышып, еврейлерди кырып салган. Еврей фольклорунун көптөгөн чыгармаларында гайдамактардын мыкаачылыктары чагылдырылган. Ал эми украин фольклорунда жана адабияттарында гайдамактар ​​жөнүндө кыялданган идеялар камтылган (Т. Шевченко, "Хайдамаки", 1841). Украиналык тарыхнамада гайдамактар ​​улуттук көз карандысыздык үчүн күрөшкөндөр катары каралат.