АКМАТОВ Казат
АКМАТОВ Казат (23. 12. 1941, Ысык‑Көл облусу, Ысык‑Көл району, Бостери айылы – 13. 9. 2015, Бишкек) – жазуучу, драматург, сценарист, коомдук ишмер, 2011‑жылы КРдин Эл жазуучусу. Москвадагы ВЛКСМ БКнын алдындагы Жогорку комсомол мектебин, КМУУнун журналистика факультетин бүтүргөн. 1964‑70‑жылдары комсомолдук кызматта, 1972‑74‑жылдары «Кыргызстан» басмасында башкы редактордун орун басары, башкы редактор, 1983‑жылы Кыргызстан Коммунисттик партиясынын Борбордук комитетинде сектор башчысы, инструктор, 1983‑86‑жылдары Кыргыз ССРинин мамлекеттик телерадио комитетинде башкы редактор болуп эмгектенген. 1986‑жылы Кыргызстан Жазуучулар Союзунун секретары, 1990-жылы Кыргыз ССР Жогорку Советинин депутаты. Ошол эле жылдары СССР Жогорку Советинде Союздар Советинин мүчөсү. «Кыргызстан демократиялык кыймылынын» теңтөрагасы, 1998‑2003‑жылдарда Мамлекеттик тил боюнча улуттук комиссиянын төрагасынын орун басары, Борбор Азия элдеринин маданий Ассамблеясынын вице‑президенти, Люксембург Улуу Герцогдугунун Кыргызстандагы Ардактуу консулу кызматын аткарган. К. Акматовдун алгачкы «Эки сап өмүр» повести «Ала‑Too», «Роман‑газета» (Москва) журналдарында жарык көрүп, Бүткүл союздук Н. Островский атындагы сыйлыгына ээ болгон. 1986‑жылы «Мезгил» романы боюнча «Жаралуу үчүн жан берүү» аттуу көркөм фильм (реж. Ж. Сооданбек) тартылган. К. Акматовдун «Күндү айланган жылдар» романы (1996) кыргыз интеллигенциясынын генезисин, анын өкүлдөрүн тоталитардык режим кандайча деформацияга учураткандыгын көрсөткөн. «Мунабия» новелласы ж. б. аңгемелери турмуштагы аркыл драмалык татаал окуяларды,адамдык мамилелердин психологиялык тереңдигин ачып берген. «Миң бир күн» (1998) тарыхый‑документалдык эмгегинде
ал кыргыз элинин тарыхындагы бурулуш этапты – эгемен мамлекет болуу доорун, ага катышкан ондогон адамдардын реалисттик портреттерин көркөм баяндаган. «Жаңы тамсилдер» аттуу үчилтиги өспүрүмдөргө эгемен доордун өзгөчө көрүнүштөрүн элестүү чечмелеп берет. «Архат» романы – үчилтиктин биринчи китеби (2005), экинчи‑үчүнчү китеби (2006) мазмуну, темасы, сүрөттөө манерасы боюнча кыргыз романтикасындагы мурда болбогон жаңы көрүнүш, жаңы окуя катары бааланган. Акматовдун чыгармалары немец, түрк, орус, украин, өзбек, казак, азербайжан ж. б. тилдерге которулган.
Д. Андашев.