АК-САЙ ӨРӨӨНҮ

АК-САЙ ӨРӨӨНҮ ‒ Ички Теӊир-Тоодогу бийик тоо өрөөнү. Орографиялык жактан Батыш Ак-Сай жана Чыгыш Ак-Сайга (Мүдүрүм өрөөнү) бөлүнөт. Чыгыш Ак-Сай өрөөнү жөнүндө Мүдүрүм өрөөнүн караңыз. Батыш Ак-Сайды Ат-Башы, Жаӊы-Жер, Какшаал, Көк-Кыя тоолору курчап жатат. Таманынын узундугу 81 км, эӊ жазы жери 28 км. Өрөөн деӊиз деӊгээлинен 2900‒3800 м, курчаган тоолор 3900‒5000 м бийиктикте. Таманы майда дөбөлүү, ортоңку бөлүгү түзөӊ жана жапыз тектирлүү. Көк-Кыя, Сары-Белес, Кежиге сыяктуу бийик тоолор бар. Өрөөндө палеоген-неогендин чөкмөлөрү жана антропогендин борпоӊ шилендилер тектери кеӊири тараган. Айрыкча көл, мөӊгү-суу жана аллювий чөгүндүлөрү басымдуу. Климаты кескин континенттик; өрөөн ‒ Борбордук Азиянын «суук уюлу». Январдын орточо температурасы ‒29°С (абсолюттук минимум ‒54°С), июлдуку 8°С. Жылдык жаан-чачыны 257 мм. Кышында кар аз түшүп, айрым жылдары жери «кара» чыгат. Өрөөндү курчаган тоолор мөӊгүлүү (жалпы аянты 118,4 км² келген 58 мөӊгү бар). Бардык жеринде түбөлүк тоң тараган. Негизги суусу ‒ Ак-Сай (Батыш). Майда

мореналык жана термокарст процесстеринен пайда болгон көлдөр бар. Ак-Сайга субальп жарым чөлү жана кургак талаа (3100‒3600 мге чейин), альп шалбаалуу талаасы, айрым жеринде субнивалдык сейрек өсүмдүктүү тилке (3600‒3900 м), андан жогору нивалдык-гляциалдык ландшафт алкактары мүнөздүү. Өрөөн ‒ Кыргызстандагы ири жайлоо жана кыштоо. Нарын, Ат-Башы, Ак-Талаа райондорунун малы багылат.