АЗОТ КИСЛОТАСЫ

АЗОТ КИСЛОТАСЫ, HN0₃ – бир негиздүү күчтүү кислота. Түссүз суюктук, тыгыздыгы 1,5 г/см³, кайноо t 86°С, суу менен жакшы аралашып, азеотроптук аралашманы пайда кылат. Суусуз таза А. к. абада түтөйт. Анын туздары жалпысынан нитраттар, ал эми Na, К,Са, NH₄ туздары селит­ралар деп аталат. Күчтүү окистендиргич. Кон­цент. А. к‑нда металлдардын баары (алтын, пла­тинадан башка) окистенет. Концент. бир көлөм (63% түү) А. к. жана үч көлөм туз к‑тасынын ара­лашмасы «падыша арагы» деп аталат да, мын­да алтын жана платина металлдары эрийт. Өнөр жайда аммиакты катализатордун катышуу­сунда окистендирүү менен алынат: 4NH₃+50₂= =4N0+6H₂0: 4N0₂+0₂+2H₂0=4HN0₃. Лабор. шартта концент. күкүрт к‑тасын нитраттарга таасир этүүдөн алынат: NaN0₃+H₂S0₄=NaHS0₄+ +HN0₃. Өнөр жайда А. к. боёкторду, жарыл гыч заттарды, азот жер семирткичтерин жана А. к‑нын туздарын алууда, металлдарды (жез, коргошун, кумуш) эритүүдө, алтын менен күмүштү рудадан ажыратууда колдонулат.