АТЫР

АТЫР - жыпар жыттуу заттардын спирттеги жана суу-спирт аралашмасындагы эритмеси; жыпар жыт берүүчү, тазалык жана сергитүү үчүн пайдаланылуучу суюктук. А-ды даярдоодо өсүмдүктөн, жаныбардан, хим. сырьёлордон алынуучу накта жана жасалма жыпар жыттуу 300гө жакын ар түрдүү зат кошулат. Өсүмдүктөн алынуучу заттар ‒ эфир майлары (буулантуудан алынуучу жана экстракт түрүндөгү) жыпар жыттуу зат (роза, кориандр, сандал), жасалма жыпар жыттуу зат (кориандр, сасафрас, анис) алууда сырьё, о. эле тундурма (пачули жалбырагы, кориандр уругу, эмен эӊилчеги) катары пайдаланылат. Жаныбардан алынуучу заттар (амбра, цибет, мускус) тундурма түрүндө гана пайдаланылат. Жыпар жыттуу заттардын саны 15тен 60ка жетет. Сырьёнун түрүнө жараша жыпар жыттуу заттарды экстрагирлөө процесси бир нече сааттан 1 жылга созулат. Жыпар жыттуу заттарды толук бөлүү үчүн 2‒3 ирет спирт менен иштетилет. А. жылчыксыз жабык аппаратта же цистернада даярдалат. Алар мех. аралаштыргыч же насос менен жабдылып, айрым аппаратта барботер менен аралаштырылат. А-дын айрым түрүнө боёочу заттардын суу кошулган эритмеси аралаштырылат. Даяр А. ар кандай бөтөлкөчөлөргө вакуумдуу куйгуч машина менен куюлат жана жылчыксыз бекитилет, автомат менен текшерилет, жасалгаланат, кутуга салынат жана күн нурунан корголот. Пайдалануу мөөнөтү чыккан күндөн тартып 12 ай, «Экстра» тобундагылар 15 ай сакталат.