АГРЕГАТТЫК АБАЛ

Кыргызстан Энциклопедия Жана Терминология Борбору дан
14:47, 5 Декабрь (Бештин айы) 2022 карата Kadyrm (Талкуулоо | салымдары) (→‎top: clean up, replaced: м-н → <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> (3), ж-а → <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> (9)) тарабынан жасалган версия
Jump to navigation Jump to search

АГРЕГАТТЫК АБАЛ ‒ бир эле заттын ар кандай (мис., катуу, суюк, газ жана плазма) түрдө болушу. Зат бир абалдан экинчисине өткөндө анын физ. касиеттери (тыгыздыгы, ички энергиясы, энтропиясы ж. б.) кескин өзгөрөт. Көпчүлүк заттар, көбүнчө ‒ катуу, суюк жана газ абалында болушу мүмкүн. Заттын А. а-ы физ. шарттарга, негизинен басым менен темп-рага көз каранды. Мис., суу нормалдуу басымда р=101325 Па = 760 сым.мам.мм жана Т=273,15 К темп-рада музга айланат. Заттын А. а-нын өзгөрүшү молекулалар ортосундагы аралыктын жана өз ара аракеттешүүнүн (тартылуу жана түртүлүү күчтөрүнүн) өзгөрүшү менен түшүндүрүлөт. Газ молекулаларынын ортосундагы аралык өтө чоӊ, молекулалар өз ара дээрлик аракеттенишпей эркин кыймылда болуп, берилген көлөмдү толук ээлешет. Суюк жана катуу абалдагы заттардын молекулалары (атомдору) бири-бири менен өтө жакын жайгашып, алардын өз ара аракеттешүүсү да өтө күчтүү болот. Ошондуктан зат катуу жана суюк абалда белгилүү көлөмдү ээлейт. Бирок заттын молекулалары (атому) суюк жана катуу абалда ар башка мүнөздөгү кыймылда болуп, алардын физ. касиеттеринин жана түзүлүшүнүн ар кандай болушун түшүндүрөт.