АЛГОРИТМ

[АЛГОРИ́ТМ]

 (лат. Algоrithmi ‒ Аль Хорезми деген арабча аттын жазылышы) ‒ аткарылышка коюлган маселенин чечилишине багытталган, амалдардын удаалаштыгын аткаруу үчүн адам колдонгон так буйруктар (көрсөтмөлөр). Бул термин компьютер пайда болгонго чейин эле, о. кылымда, сандардын эсептөө системасы киргизилгенде таралган. Компьютер үчүн арналган А. программа деп аталат. Программа түзүү процессин жеӊилдетүү үчүн блок-схема ж-а программалоо тили сыяктуу А-дерди жазуунун ар кандай ыкмалары ойлоп табылган. Мындай ыкмада программа түзүү 2 этапта жүргүзүлөт: биринчиси блок-схема тилинде жазылат, экинчиси ‒ компьютер тилине которулат. А. дискреттүү ачык-айкын, көпчүлүккө тараган ж-а жыйынтыктуу касиеттерге ээ. Д и с к р е т т ү ү касиети А-ге коюлган биринчи талап, анда жазылып жаткан процесс өз-өзүнчө удаалаш аракеттерге (кадамдарга) бөлүнүүгө тийиш экендигин билгизет. А. бири биринен ачык бөлүнгөн көрсөтмөлөр удаалаштыгынан турат. Көрсөтмөлөр А-дин үзгүлтүктүү (дискреттүү) структу расын түзөт ж-а бир көрсөтмөнүн талабы аткарылгандан кийин гана кийинкисине өтөт. А ч ы к - а й к ы н А-де ар кандай мазмундагы көрсөтмөлөр болбошу керек. Берилген көрсөтмөлөр (буйруктар) так болуп, буйруктарды аткарууда аткаруучу өз алдынча чечим кабыл алуу мүмкүнчүлүгүнө ээ болууга тийиш эмес, б. а. аны аткаруу ж-а ошол учурда кайсы көрсөтмө аткарылышы ачык-айкын болууга тийиш. К ө п ч ү л ү к т ү ү  к а с и е т и түзүлгөн А. б-ча баштапкы гана маалыматтарды өзгөртүп, көптөгөн маселелерди чыгарууга пайдалануу дегенди түшүндүрөт. Ж ы й ы н т ы к т у у  к а с и е т и аткаруучу чектелген сандагы кадам ичинде коюлган маселенин жыйынтыгына сөзсүз алып келиши керек. 

                                                                                  А. С. Өмүралиев.