АЙВАЗОВСКИЙ, Иван Константинович
Гайвазовский Иван
(Ованес) Константинович [17 (29). 7. 1817, Фео-
досия – 19. 4 (2. 5). 1900, ошол эле жерде] – орус сүрөтчүсү, деңиз пейзажынын чебери. 1833‑37‑ж. Петер бург сүрөт академиясында окуган. 1844‑жылдан Баш кы деңиз штабынын сүрөтчүсү. 1845‑жылдан Феодосияда жашап, өзүнүн өнөрканасында сабак берген (1986) ж‑а сүрөт галереясын
негиздеген (1880). 1845‑ж. академик, 1847‑ж. проф., 1887‑ж. Сүрөт академиясынын ардактуу мүчөсү, европ. бир нече сүрөт академиясына мүчө болуп шайланган. Алгачкы иштеринде А. өзүнүн окутуучуларынын салтын улантып, «Петербургдун чет жакасындагы деңиз жээгинин көрүнүшү» (1835) деген сүрөтүн тарткан. 1840‑ж. өз мезгилинин эң көрүнүктүү маринисти деген европалык атакка ээ болгон. Аны замандаштары К. П. Брюллов, В. Д. Жуковский, У. Тёрнер жогору баалашкан. Сүрөтчү 1836‑ж. А. С. Пушкин
м-н таанышып, ага бир катар картиналарын арнаган. А-дин бүткүл өмүрүндөгү иск-восунун негизги темасы дайым өзгөрүлмөлүү, каардуу деңиз болуп кала берген. Чыгармалары талкаланган кемелердеги деңиздин толкуну м-н күрөшкөн адамдарды романтикалык эффектте чагылтып, таасирлүү эргүүнү пайда кылат. «Тогузунчу вал» (1850), «Чесмен согушу», «Наваррин согушу» (1848), «Кара деңиз» (1881), «Толкундар ара- сында» (1898) деген шедеврлердин, о. эле 6 миңге жакын картина, сүрөт ж-а акварелдин автору. Ад.: Пилипенко В. Н. Айвазовский И. К. М., 1980.