АТАКЕ

Тынай бий уулу, А т а к е б а а т ы р (болжол м-н 1738 ‒ өлгөн жылы белгисиз) ‒ Чүй өрөөнүндөгү сарыбагыш уруусунун 18-к-дын 2-жарымындагы бийи: Орус тарыхый булакта

рында «князь» деп аталат.
Ал Россиянын борбору Санкт-Петербургга элчилик жиберип (1785‒88), Россия м-н дипл. байланышты баштаган. Элчилери Абдырахман м-н Шергазы аркылуу Россия императору Екатерина IIге кайрылып, кыргыз элине жөлөк болуусун өтүнгөн ж-а кыргыз жер геси аркылуу өтүүчү Россиянын кербендеринин коопсуздугун камсыз кылуу милдетин ала тургандыгын билдирген. Орус падышасына бир кул, 3 илбирстин, 5 сүлөөсүндүн терисин тартуулаган. А. 1787-ж. кыргыз жергесине келген орус элчиси Муслим Агоферовду коӊшу элдердин (өзбек, уйгур ж. б.) өкүлдөрүнүн катышуусунда салтанаттуу кабыл алган. 1788-ж. жазында Абдырахман (1-элчиликтин жетекчиси) уулу Сатынбайды баш кылып, Омск ш-на элчиликке жиберген. Бул элчиликке тоскоол көп болуп, бир нече жыл иш чаташып, акыры жыйынтык чыккан. А-нин Россия бийлигине жазган (араб алфавитинде) 2 катынын түп нускасы Омск обл. мамл. архивинде сакталып турат. Катка жеке мөөрү басылган. Мөөр тамчы түрүндө болуп, ичине «Тынай би абу (уулу) Атаке батур» деген жазуу түшүрүлгөн. Атаке казак хандары, султандары м-н кырдаалга жараша мамиле түзгөн. Өзгөчө Бүкөй төрө м-н өтө жакын болгон. Кыргыз санжырасында Атакенин Кокон башчысы Нарбото бийге жолукканы ж-дөгү маалыматтар сакталып калган. Ошол кездешүүдө А. акылман башкаруучу, дипломат экенин көрсөткөн. Айрым маалыматтарда ал тубаса коёнээк төрөлгөн деп айтылса, экинчи бир маалыматта, салгылашта үстүӊкү эрдине найза тийип, эрини экиге бөлүнүп, тиши ачылып, ыраӊы бузулуп калгандыктан, оозу-мурдун жаап жүргөн деп айтылат. 1825-ж. Кокон хандыгынын кысымынан А. сарыбагыш уруусунун бир бөлүгү м-н Ысык-Көлгө убактылуу журт которуп кеткен. А-нин баласы ‒ Карабек, Карабектен Жантай, Жантайдан Шабдан. Кийинчерээк кыргыздар Россиянын курамына бириктирилгенден кийин А-нин укум-тукуму Атаке болуштугун түзүшкөн.

Д. Сапаралиев, сүрөтчүсү Р. Исаков.