АДАМ ЭКОЛОГИЯСЫ
АДАМ ЭКОЛОГИЯСЫ, антропоэкология – адамдын көп компоненттүү, дайыма татаалдашып турган динамикалуу жашоо чөйрөсү менен өз ара карым‑катнашын комплекстүү изилдөөчү илим; социал. экологиянын бир бөлүгү. Анын негизги максаты адамдын иш‑аракетинин натыйжасы менен өндүрүштүк‑экон., атайын өздөштүрүүнүн ж‑a табигый ландшафттын өзгөрүүсүнүн закон ченемдүүлүктөрүн ачып көрсөтүү, анын зыяндуу кесепеттерин алдын алуу менен болтурбоо чараларын көрүү. Терминди амер. окумуштуулар Р. Парк ж‑a Э. Бюргесс киргизген (1921). Бүткүл дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюмунун баалоосу б‑ча адам оорусунун төрттөн үч бөлүгү курчап турган чөйрөнүн экол. бузулушу менен байланыштуу. Айлана‑чөйрөгө түрдүү антропогендик уулуу заттардын ашыкча топтолушунан ар кандай оорулар пайда болот. Мис., Японияда «Минамата» (сымаптын кошулмаларынын көбөйүшү), «Итай‑Итай» (кадмийдин көбөйүшү), чернобыль оорусу (радиоизотоп йод 131) ж. б. Курчап турган өнөр жайлуу борборлордун калкы өзгөчө жапа чегүүдө. Кийинки кездери шаар тургундарынын арасында онкология оорулары көбөйүүдө. Ал чөйрөнүн булганышы, социал.-экон. факторлор (алкоголь, гормондук бузулуу, тамак‑аштын начарлашы ж. б.) менен байланыштуу, к. Экология.
Ад.: Акимова Т. А., Хаскин В. В. Экология. М., 1998; Данилов‑Данильян В. И., Лосев Н. С. Экологический вызов и устойчивое развитие. М., 2000; Алдашева А А и др. Экологическое сознание. М., 2001.
Т. Ниязов.