АЗАМАТ АЛТАЙ

АЗАМАТ АЛТАЙ, Кожомбердиев Ку­дайберген (19. 9. 1920, Ысык‑Көл обл., Тоң р‑ну, Корумду айылы – 26. 5. 2006, Нью‑Йорк) – журналист, публицист, коомдук ишмер, «Эркин Европа – Азаттык радиосунун» кыргыз уктуруу кызматынын негиздөөчүлөрүнүн бири. Түп районундагы Ысык‑Көл зооветтехникум­дан билим алган. Токмоктон комсомолдук курс­ту бүтүрүп келип, комсомолдун Тоң райкомунда бөлүм башчы болуп иштеген. 1940‑ж. Советтик Армияга чакырылып, Литванын Каунас шаарында аскердик курста болгон. Улуу Ата Мекендик согуш башталганда урушка кирип, Литва аймагында фашисттердин туткунуна түшкөн (1941). Туткун­дан эки жолу качып чыгууга аракет жасаган. 1945‑ж. үчүнчү жолу качып чыгып, француз партизандарына кошулат.

Согуш аяктагандан кийин СССРде туткундарга карата алынган катаал чечимдерге байланыштуу эл‑жерге кай­тып келүү мүмкүн болбой, Францияда калып калган. Ал жерде чыгыш таануучу Александр Бенигсен м‑н таанышып, Орто Азиянын коом­дук‑маданий турмушуна байланыштуу материалдарды топтоп, басма сөз маалыматтарын Батыштын илим чөйрөсүнө киргизүүгө чоң аракет жасаган. 1951‑ж. Герма­нияда «Түрк эли» деген журнал уюшулуп, анын башкы редактору болуп шайланган. 1953‑ж. журналдын ордуна «Азаттык» радиостанция­сы ачылып, анда кабарчы, диктор, директору болуп иштеген. 1975‑ж. 18‑мартта «Азаттыктын» кыргыз тилиндеги алгачкы берүүсүн (учурда 1960‑ж. «Азамат Алтай» деген атты алган. «Эркин Европа – Азаттык» радиосунун кыргыз кыз­маты катары иштеп жатат) обого алып чыккан. 50‑жылдардын аяк ченинен Нью‑Йоркто­гу (АКШ) Колумбия университетинин илимий китепкана­сынын Чыгыш адабият бөлүмүн жетектеп, түркология ж‑а кыргыз таануу б‑ча он миңде­ген нускадагы китеп фондун түзгөн. Ал АКШда жүргөндө да «Азаттык» радиосу м‑н кызматта­шып турган. 1970‑ж‑дын аягында Мюнхен­ге келип, 1984–88‑ж. «Азаттык» радиосунун ди­ректорунун кызматын аткарган. 1995‑ж. 24‑ав­густтан 11‑сентябрга чейин «Манас» эпосунун миң жылдык мааракесине чакырылып, сый конок катары мекенине келип кеткен. 1950‑жыл­дан кыргыз тарыхы, маданияты, адабияты б‑ча чогулт­кан бай архивинин бир бөлүгүн 1995‑ж. Жа­лал‑Абад мамлекеттик университетине тартуулаган.