АДАБИЯТ ТЕКТЕРИ

Кыргызстан Энциклопедия Жана Терминология Борбору дан
12:05, 4 -ноябрь (Жетинин айы) 2022 карата Mariya (Талкуулоо | салымдары) тарабынан жасалган версия
Jump to navigation Jump to search

АДАБИЯТ ТЕКТЕРИ - адабий чыгармаларды системага салуу ж-а топ-топко ажыратуу принциби. Көркөм адабият эпос, лирика, драма деген тектерге бөлүнөт. Бул көркөм адабияттын узакка созулган тарыхый өнүгүшүнүн натыйжасында келип чыккан. Көркөм чыгармачылыктын тектери байыркы замандан бери бири-биринен ажырабаган мүнөздө болуп, коомдук турмуштун татаалданышынан улам ич-ара жиктеле баштаган. Көркөм адабияттагы мындай жиктелүүнү алгач илимий термин м-н Аристотель атаган. Адабий чыгармалар реалдуу дүйнөнү чагылдыруу ыгына жараша тектерге бөлүнөт. Эпос турмуш көрүнүштөрүн, окуяларды автор тарабынан сүрөттөө баяндоо аркылуу чагылдырууга умтулат. Драмада окуялар каармандын кыймыл-аракети ж-а өз-ара сүйлөшүүсү аркылуу берилет. Лирикада адамдын ички сезимдери туюнтулат. Ушуга жараша лирикада монолог, драмада диалог, эпосто монолог-диалог ж-а алардан башка окуялардын жүрүшүн баяндоо, портреттик ж-а пейзаждык мүнөздөмөлөр басымдуулук кылат. Бирок адабият тектери бири-биринен ажырап турган көрүнүштөр эмес, алардын бирине тиешелүүсү экинчисине оошуп өтө берет. Анын үстүнө адабий чыгармалардын тектерге бөлүнүшү дайыма шарттуу мүнөзгө ээ.