АЗОБЕНЗОЛ

АЗОБЕНЗОЛ, C6H5N=NC6H5– ароматтык эң жөнөкөй азобирикме, мол. с. 182,22. Саргыч ­кызыл кристалл. Б. эрүү t 68°С, сууда эрибейт, орг. эриткичтерде, эфирде, концент. уксус ж‑а күкүрт к‑таларында эрийт. А. нитробензолду натрий гидрооксидинде цинктин спирттеги эрит­меси же жегич чөйрөдө натрий станити м‑н ка­лыбына келтирүүдөн ж‑а нитробензолдун анилин м‑н реакцияга киришинен алынат. А‑дун геом. эки (цис- ж‑а транс-) формалары бар.   цис‑формасы	  транс‑формасы

                                            CeHs‑N	C6Hs‑N

                                                                  c6h5‑n	n‑c6h5

цис‑формасы транс‑формасы
C_{eHs‑N C6Hs‑N}

c

6h5‑n n‑c6h5

цис‑формасы транс‑формасы
C_eH_s‑N C₆H_s‑N
c₆h₅‑n n‑c₆h₅

Булардын туруктуусу – транс‑формасы. А‑го ультракызгылт‑көк нурду таасир кылуудан анын цис‑изомери алынат. А‑ду щелочтогу цинктин чаңы м‑н калыбына келтирип, гидроазобензол (C₆H₅‑NH‑NH‑C₆H₅), А‑дун мол‑сына амин же окситопторду киргизүүдөн синтездик азобоёктор алынат. Аны 1834‑ж. нем. химиги Э. Мичерлих ачкан.

С. А. Адылов.