АБЕЛЬ Нильс Генрих

Нильс Хенрик

(5.8.1802, Финней, Ставангердин жанында – 6.4.1829, Фреланд, Арендалдын жанында) – норвегиялык математик. Христиания (Осло) ун-тин бүтүргөн (1825). Өз эмгектерин алгебрага, функционалдык анализге ж-а мат. анализге арнаган. Төртүнчү даражадан жогору тендеменин радикалдагы чыгарылышы жок экендигин далилдеген. Жалпы гиперэллиптикалык (абелдик) интегралдар теориясынын өнүгүшүнө зор салым кошкон. 1826-29-ж. К. Г. Якобиге байланышпастан туруп эллиптика ж-а гиперэллиптика функциялар теориясын түзгөн. А. даражалуу катардьш жыйналуучулук теориясын андан ары өнүктүргөн, жалпы биномдук катардын жыйналуучулугун толук изилдеп бүткөн (1826). А-ге 1830-ж. Париж ИА ж-а немис математиги К. Г. Якобиге эллипсистик функциялар теориясын өнүктүргөндүгү үчүн атайын сыйл. ыйгарган. 2002-ж. Норвегия өкмөтү ж-а Норвегия ИА математика илими жаатында Абель сыйл. уюштурушкан. А. Чекеев, С. Токсонбаев.