ДЕНАРИЙ
ДЕНАРИЙ– байыркы римдин күмүш монетасы. Денарий чыгарылган дата талаштуу (биздин заманга чейинки 269, 217, 213–211, 187); Салмагы алгач 4,55 г (1/72 рим фунту) жана 10 ассам (динардын наркынын белгиси - "X"), биздин заманга чейинки 141-жылдан кийин – 3,86 г (1/84 фунт) жана 16 ассамга барабар; алтын монеталардын киргизилиши менен 25 денарий ауреуска барабар болгон. Денарийдин бөлүктөрү: викториат (3/4 денарий), квинарий (1/2 денарий), сестерций (1/4 денарий, HS деп белгиленген, биздин заманга чейинки 23-жылдан латундан). Биздин заманга чейинки I–II кылымдарда денарий төлөө жана топтоочу (грек драхмасына туура келет) негизги каражат болуп саналган; легионердин жылдык эмгек акысы 225 денарийди, жумушчунун бир күндүк айлык акысы 1 денарийди, 1 туниканын баасы 4 денарийди түзгөн. Убакыттын өтүшү менен Денарий эскирип (1/96, 1/100, 1/140 фунт), анын лигатурасына жез кошулган. Император Каракаланын тушунда (215-жылдан) денарий менен бирге кош денарий же антониниан чыгарылып, денарийди четтеткен. III кылымда инфляциянын натыйжасында денарий коло монетага айланып калган. IV кылымдын башында денарий 1/50000 алтын фунтка барабар болгон жана монетадан эсептөө бирдигине – акча денарийине өткөн; ошол эле учурда денарийди аргентеус (бир фунт күмүшкө 96 монета = 50 акча денарий) деп атоого аракет жасалган. IV кылымдын орто ченинде Денарий милиарисия (292-жылы чыгарылган) жана силиква (1/2 милиарисия) тарабынан кулатылып, кийинчерээк Чыгыш Рим империясынын негизги күмүш купюраларына айланган. Денарийден пфенниг, пенни жана динар монетасынын аталышы келип чыккан.
