АБШЫР-САЙ (жер)

Кыргызстан Энциклопедия Жана Терминология Борбору дан
16:30, 14 Август (Баш оона) 2023 карата Begay (Талкуулоо | салымдары) тарабынан жасалган версия
Jump to navigation Jump to search

АБШЫР-САЙ – Ош облусунун Ноокат районундагы табигый кооз жер. Райондун борбору Эски-Ноокаттан 25–26 км аралыкта. Абшыр-Сай суусу Кичи Алай кырка тоосунун түндүк капталынан агып түшүп, адырларга өтөөрдө акиташ тектеринен түзүлгөн аскаларды кесип агып, тар жана терең капчыгайды пайда кылат. Капчыгайдын таманынын жазылыгы 20 мдей, узундугу 2 км, салыштырма бийиктиги 600–800 м, абсолюттук бийиктиги 1800–1900 м. Өрөөндүн таманынан 30–35 м бийиктикте, капчыгайдын оң капталындагы диаметри 2 м келген чуңкурдан булак атырылып чыгып (чыгымы 0,3 м3/секга жакын), эки баскычтуу шаркыратманы пайда кылат. Биринчи баскычтын бийиктиги 15 мден ашык, экинчиси 11–12 м. Өрөөндөгү сууга салыштырганда шаркыратманын суусу тунук, муздак, кальций, магнийге бай. Суу жер астындагы карсттык көлмөнүн бир четиндеги жарака менен жыл бою бир калыпта сыртка чыгат. Абшыр-Сай шаркыратмасынын тегереги өзгөчө кооз, суу жээктей бадалдар өсөт; алардын арасына тал-терек, мөмө дарактары тигилген. Шаркыратманы даана көрүш үчүн капчыгайдын эки капталына бетон тепкичтер жана тектирчелер курулган.