АВТОМАТТЫК БАШКАРУУ ТЕОРИЯСЫ

АВТОМАТТЫК БАШКАРУУ ЕОРИЯСЫТ ‒ автоматтык башкаруу системасын изилдөөчү тех. кибернетика илиминин бир бөлүмү. А. б. т-нын негиздерин илим катары англ. математик Дж. К. Максвелл (1831‒79), орус окумуштуусу И. А. Вышнеградский (1832‒95), орус математиги А. А. Ляпунов ж. б-лар түзүшкөн. Ал башкаруу системаларын куруу жоболорун ж-а системадагы процесстердин негизги закондорун изилдейт. Адегенде автоматтык жөндөө теориясы (АЖТ) катары өнүгүп, тех. механиканын бир бөлүгү болгон. Акыркы жылдарда биол. организмдердеги ж-а экон. системалардагы башкаруу проблемалары м-н тех. системалардагы башкаруу процесстерин окшоштуруп түшүнүүгө мүмкүндүк болуп, анын максаттары м-н ыкмалары татаалдап, АЖТ ‒ «Автоматтык башкаруу теориясы» деп аталып калды. Техникадагы А. б. т-нын негизги проблемасы ‒ автоматтык башкаруу системасын (АБС) синтездөө ж-а анализдөө. Айтылган проблеманы чечүү АБСтин динамикалык касиеттерин изилдөөнү талап кылат. Бул үчүн динамикалык процесс учурунда системанын абалы дифференциалдык теӊдемелер м-н жазылат. АБСтин динамикалык режимин талдоо, анын ишке жөндөмдүүлүгүн (зарыл шарты ‒ анын туруктуулугу), тактыгын аныктайт. Системанын туруктуулугун изилдөө үчүн атайын критерий иштелип чыккан, параметрлерин, схемасын өзгөртүү м-н анын туруктуулугуна жетишилет. Анда оптималдуу, ылайыктуу башкаруу системаларын изилдөө, түзүү маселелери өзгөчө орунду ээлейт ж-а эсептөө техникасын колдонбой түзүү өтө татаал иш. Ж. И. Батырканов.