АХМАДИЯ

АХМАДИЯ, А х м а д и е, К а д и а н и ‒ мусулман жамааты. 1889-жылы Мирзо Гулам Ахмад (1835‒1908) тарабынан Индияда негизделген. Толук аталышы ‒ «Ахмадия коому». Анын Куран жана мусулман салттарына таянган (урду жана араб тилинде жазылган 80ден ашык эмгеги) окуусу синкреттик мүнөздө болуп, мусулмандарга, христиандарга ж. б. дин өкүлдөрүнө багытталган. Жамааттын өкүлдөрү исламдын догмаларын, индуисттердин кудайы Кришнаны, Иисус Христостун осуяттарын таанышат. Ахмадия жамаатынын пикири боюнча, анын негиздөөчүсү Ахмад Кадиани мусулман махдисин, христиан мессиясын, индуисттик Кришнаны камтыган бүткүл адамзатка кудай тарабынан жиберилген акыркы пайгамбар. Ал исламдын айрым догмаларын өз түшүнүгүнө ылайык өзгөрткөн, анын окуусу боюнча мисалы, жихад ‒ динди тынчтык жол менен үгүттөп жайылтуу. Мусулмандардын Жогорку башкармалыгы Ахмад Кадианинин окуусун ислам динине каршы деп жарыялашкан. Буга карабастан, анын адамдардын Кудай алдында теӊдиги тууралуу идеясы сектага көп сандаган жактоочулардын киришине негиз болгон. Учурда Ахмадия жамаатынын мүчөлөрүнүн жалпы саны 12 млндой адам, көпчүлүгү Индия, Пакистан, Афганистан, Иран, ошондой эле дүйнөнүн бир катар өлкөлөрүндө (Европа, Америка, Африка, Түштүк-Батыш Азия) тараган. Көптөгөн мусулман өлкөлөрүндө, мисалы, Пакистанда Ахмадия мусулман жамааты катары эсептелбей, анын мүчөлөрүн өздөрүн мусулман деп атоого тыюу салынган. Ислам дүйнөсүнүн Лигасы Ахмадияны «исламга каршы агым» деп жарыялаган. 1914-жылы жамаат экиге бөлүнүп, кадианы жана лахори секталары пайда болгон. Кадиани сектасынын жактоочулары Ахмад Кадианини пайгамбар, ал эми лахорлор аны реформатор деп гана эсептешет.