АЦЕТОН

АЦЕТОН (лат. acetum ‒ уксус), д и м е т и л к е т о н, СН₃СОСН ₃ алифаттык эӊ жөнөкөй кетон; мүнөздүү жыты бар, түссүз суюктук. Кайноо t 56,2°С. Суу, спирт, эфирлер менен бардык катышта аралашат, хим. активдүү зат. А. хлорду жана жегичти кошуудан хлороформго (CHCl₃), ысытуудан кетенге (СН₂СО) айланат. Андан башка оксим, оксинитрил ж. б. бирикмелерди берет. А. кальций ацетатын ысытуудан же уксус к-тасынын буусун церий, титан кычкылдарынын үстүнөн өткөрүүдөн, крахмалды өзгөчө бактериялардын жардамы менен ачытуудан жана пропиленди гидраттап, пайда болгон изопропил спиртин андан ары кычкылдандыруудан алынат. А. көпчүлүк орг. заттар үчүн (нитро- жана ацетил-целлюлозалар, ацетилен) эриткич катары, тамак-аш жана фармацевт өнөр жайларында, кетен, изопрен ж. б. орг. бирикмелерди алууда колдонулат. Айрым патол. абалда (мис., кант диабетинде) адамдын канында А. чогулуп, ууктуруучу таасир тийгизет.