Difference between revisions of "АНТЕННА"
м (→top: clean up, replaced: м-н → <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span>, ж-а → <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> (16)) |
|||
| 1 -сап: | 1 -сап: | ||
'''АНТЕННА''' (лат. ''antenna'' – мачта, бийик мамы) – толкун талааларын өзгөрткүч; радиотолкундарды кабыл алуучу <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> таратуучу түзүлүш. Толкун таратуучу | '''АНТЕННА''' (лат. ''antenna'' – мачта, бийик мамы) – толкун талааларын өзгөрткүч; радиотолкундарды кабыл алуучу <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> таратуучу түзүлүш. Толкун таратуучу антенна келген электр-магниттик термелүүлөрдүн энергиясын радиотолкундардын энергиясына өзгөртөт. Кабыл алуучу антеннада, тескерисинче, келүүчү радиотолкундардын энергиясын электр-магниттик термелүүлөрдү кабыл алгычтын кириш термелүү контурундагы энергияга айландырылат. Антеннанын формасы, өлчөмү <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> констр-сы таралуучу <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> кабыл алынуучу радиотолкундардын узундугуна <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> антеннаны пайдалануунун максатына жараша алынат. Көбүнчө бир эле антенна толкунду таратат <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> кабыл алат. Таратуучу антенна катары колдонулган вибраторду пайдаланып, 1888-ж. немец физиги Г. Герц (Герц диполу) 1=0,6-10 ''м'' толкун узундуктагы электрмагниттик толкундарды алган. 1895-96-ж. орус илимпозу А. С. Попов <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> ага байланышпастан эле италиялык инженер Г. Маркони биринчи кабыл алуучу антеннаны ойлоп чыгарышкан. Көпчүлүк учурларда толкун таралуучу радиотолкундун интенсивдүүлүгү анын багытына жараша болот. Таралуучу кубаттуулуктун көбөйүшүн сан жагынан баалоо үчүн багытталган аракеттенүү коэффициенти (БАК) киргизилген. Узун толкундарды таратууда колдонулуучу антеннанын бийиктиги 300 ''м''ге жетет. Узун толкунду горизонталь тегиздикте таратуу талап кылынса, активдүү вибратордон <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> пассивдүү рефлектордон түзүлгөн татаал антенна пайдаланылат. Орто толкундарды кабыл алууда рама түрүндөгү магнит антенналары колдонулат. | ||
[[File:АНТЕННА_103.png | thumb|Зор радиотелескоптун 27 антеннадан турган комплекси.]] | [[File:АНТЕННА_103.png | thumb|Зор радиотелескоптун 27 антеннадан турган комплекси.]] | ||
Кыска толкундуу | |||
Кыска толкундуу антенна байланыш линиясынын узундугуна жараша аныкталат. Өтө кыска толкундуу байланышта синфазалуу <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> ромбдук антенналар пайдаланылат. Толкундун таралуу аймагын кеңейтүү үчүн антенналар бийиктиги 100-300 ''м'' <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> андан да бийик мунарага же мачтага орнотулат. Телекөрсөтүү симметриялуу вибратор, «толкун каналы» тибиндеги антенналар <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> кабыл алынат. Өтө жогорку жыштыктагы радиорелелик байланыш линиясында, радиолокацияда, космостук байланышта <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> радиоастрономияда синфазалык беттик антенналар кеңири таралган. Бул толкундарда колдонулган линзалуу антенна линзадан <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> анын фокусуна орнотулган нурланткычтан турат. Линзалуу антеннанын бир түрү – рупордуу-линзалуу антенна чоң бурчка (60—70°ка) айлана турган рупордон <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> анын чыгуучу жерине орнотулган линзадан түзүлүп, ал радиолокатордо колдонулат. Өтө жогорку жыштыктуу, күзгүлүү антенна параболоид түспөлдүү металл күзгүдөн <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> нурланткычтан туруп, нурланткыч параболоиддин фокусуна орнотулат. Нурланткыч катары рупор, кичине рефлекторлуу вибратор, спираль алынат. Өтө жогорку жыштыктуу толкундарды таратуу <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> кабыл алуу үчүн спиралдуу <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> диэлектрдик антенналар, импеданс антеннасы пайдаланылууда. Радио байланышында кыска, метрдик <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> сантиметрдик толкундар диапазонунда иштөөчү, жыштыкка көз каранды эмес антенналар кеңири колдонулуп жатат. Мындай антеннанын кеңири таралган түрү – логомезгилдүү антенна. | |||
<br> ''Ад''.: ''Цейтман. Н. М.'' Антенная техника и радиоастрономия. М., 1976; ''Кинг'' Р., ''Смегт'' Г. Антенны в материальных сферах: В 2 кн. М., 1984. | |||
11:16, 8 Декабрь (Бештин айы) 2023 -деги абалы
АНТЕННА (лат. antenna – мачта, бийик мамы) – толкун талааларын өзгөрткүч; радиотолкундарды кабыл алуучу жана таратуучу түзүлүш. Толкун таратуучу антенна келген электр-магниттик термелүүлөрдүн энергиясын радиотолкундардын энергиясына өзгөртөт. Кабыл алуучу антеннада, тескерисинче, келүүчү радиотолкундардын энергиясын электр-магниттик термелүүлөрдү кабыл алгычтын кириш термелүү контурундагы энергияга айландырылат. Антеннанын формасы, өлчөмү жана констр-сы таралуучу жана кабыл алынуучу радиотолкундардын узундугуна жана антеннаны пайдалануунун максатына жараша алынат. Көбүнчө бир эле антенна толкунду таратат жана кабыл алат. Таратуучу антенна катары колдонулган вибраторду пайдаланып, 1888-ж. немец физиги Г. Герц (Герц диполу) 1=0,6-10 м толкун узундуктагы электрмагниттик толкундарды алган. 1895-96-ж. орус илимпозу А. С. Попов жана ага байланышпастан эле италиялык инженер Г. Маркони биринчи кабыл алуучу антеннаны ойлоп чыгарышкан. Көпчүлүк учурларда толкун таралуучу радиотолкундун интенсивдүүлүгү анын багытына жараша болот. Таралуучу кубаттуулуктун көбөйүшүн сан жагынан баалоо үчүн багытталган аракеттенүү коэффициенти (БАК) киргизилген. Узун толкундарды таратууда колдонулуучу антеннанын бийиктиги 300 мге жетет. Узун толкунду горизонталь тегиздикте таратуу талап кылынса, активдүү вибратордон жана пассивдүү рефлектордон түзүлгөн татаал антенна пайдаланылат. Орто толкундарды кабыл алууда рама түрүндөгү магнит антенналары колдонулат.
Кыска толкундуу антенна байланыш линиясынын узундугуна жараша аныкталат. Өтө кыска толкундуу байланышта синфазалуу жана ромбдук антенналар пайдаланылат. Толкундун таралуу аймагын кеңейтүү үчүн антенналар бийиктиги 100-300 м жана андан да бийик мунарага же мачтага орнотулат. Телекөрсөтүү симметриялуу вибратор, «толкун каналы» тибиндеги антенналар менен кабыл алынат. Өтө жогорку жыштыктагы радиорелелик байланыш линиясында, радиолокацияда, космостук байланышта жана радиоастрономияда синфазалык беттик антенналар кеңири таралган. Бул толкундарда колдонулган линзалуу антенна линзадан жана анын фокусуна орнотулган нурланткычтан турат. Линзалуу антеннанын бир түрү – рупордуу-линзалуу антенна чоң бурчка (60—70°ка) айлана турган рупордон жана анын чыгуучу жерине орнотулган линзадан түзүлүп, ал радиолокатордо колдонулат. Өтө жогорку жыштыктуу, күзгүлүү антенна параболоид түспөлдүү металл күзгүдөн жана нурланткычтан туруп, нурланткыч параболоиддин фокусуна орнотулат. Нурланткыч катары рупор, кичине рефлекторлуу вибратор, спираль алынат. Өтө жогорку жыштыктуу толкундарды таратуу жана кабыл алуу үчүн спиралдуу жана диэлектрдик антенналар, импеданс антеннасы пайдаланылууда. Радио байланышында кыска, метрдик жана сантиметрдик толкундар диапазонунда иштөөчү, жыштыкка көз каранды эмес антенналар кеңири колдонулуп жатат. Мындай антеннанын кеңири таралган түрү – логомезгилдүү антенна.
Ад.: Цейтман. Н. М. Антенная техника и радиоастрономия. М., 1976; Кинг Р., Смегт Г. Антенны в материальных сферах: В 2 кн. М., 1984.