Difference between revisions of "АЛКАЛОИДДЕР"
| 1 -сап: | 1 -сап: | ||
'''АКЛКАЛОИДДЕР''' ‒ азоту бар өсүмдүктөрдөн бөлүнүп алынуучу органикалык негиздер. Алкалоиддер өсүмдүк курамында алма, шарап, лимон, акак, козу кулак ж. б. кислоталар <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> көбүнчө органикалык туз түрүндө кездешет <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> алардан ар түрдүү химиялык жолдор <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> бөлүнүп алынат. Эгерде кургатылган өсүмдүк курамында 1‒2 %ке чейин | '''АКЛКАЛОИДДЕР''' ‒ азоту бар өсүмдүктөрдөн бөлүнүп алынуучу органикалык негиздер. Алкалоиддер өсүмдүк курамында алма, шарап, лимон, акак, козу кулак ж. б. кислоталар <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> көбүнчө органикалык туз түрүндө кездешет <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> алардан ар түрдүү химиялык жолдор <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> бөлүнүп алынат. Эгерде кургатылган өсүмдүк курамында 1‒2 %ке чейин алкалоиддер болсо, андай өсүмдүк алкалоиддерди алууга толук жарамдуу деп эсептелет. Ал өсүмдүктөр өтө эле ар түрдүү (к. а''лкалоиддүү өсүмдүктөр''). Азыркы күндө миӊден ашык алкалоиддер белгилүү. Көпчүлүгүнүн түзүлүшү өтө татаал. Мисалы , морфин 1806-жылы белгилүү болсо да, анын түзүлүшү 1953-жылы синтезделип алынгандан кийин гана аныкталган. 20-кылымда химиктер акалоиддердин түзүлүшүн аныктоодо чоӊ ийгиликтерге жетишти. Көпчүлүк алкалоиддер түссүз кристалл <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> физиологиялык активдүү заттар. Алар баалуу дары болгондуктан адамдын белгилүү органдары <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> системаларына күчтүү таасир тийгизет. Мисалы, стрихнин, кофеин адамдын борбордук нерв системасын дүүлүктүрсө, морфин аны тынчтандырат. Өсүмдүк курамынан <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> синтез жолу <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> алынган алкалоиддердин көпчүлүгү эл чарбасында, айрыкча медицинада кеӊири колдонулат. | ||
''Ад''.: ''Орехов А.П.'' Химия алкалоидов. 2-изд., М., 1955; ''Генри Т. А''. Химия растительных алкалоидов, пер. с англ., М., 1956. | ''Ад''.: ''Орехов А.П.'' Химия алкалоидов. 2-изд., М., 1955; ''Генри Т. А''. Химия растительных алкалоидов, пер. с англ., М., 1956. | ||
''С. Адылов.''<br> | ''С. Адылов.''<br> | ||
11:34, 24 -октябрь (Тогуздун айы) 2023 -деги абалы
АКЛКАЛОИДДЕР ‒ азоту бар өсүмдүктөрдөн бөлүнүп алынуучу органикалык негиздер. Алкалоиддер өсүмдүк курамында алма, шарап, лимон, акак, козу кулак ж. б. кислоталар менен көбүнчө органикалык туз түрүндө кездешет жана алардан ар түрдүү химиялык жолдор менен бөлүнүп алынат. Эгерде кургатылган өсүмдүк курамында 1‒2 %ке чейин алкалоиддер болсо, андай өсүмдүк алкалоиддерди алууга толук жарамдуу деп эсептелет. Ал өсүмдүктөр өтө эле ар түрдүү (к. алкалоиддүү өсүмдүктөр). Азыркы күндө миӊден ашык алкалоиддер белгилүү. Көпчүлүгүнүн түзүлүшү өтө татаал. Мисалы , морфин 1806-жылы белгилүү болсо да, анын түзүлүшү 1953-жылы синтезделип алынгандан кийин гана аныкталган. 20-кылымда химиктер акалоиддердин түзүлүшүн аныктоодо чоӊ ийгиликтерге жетишти. Көпчүлүк алкалоиддер түссүз кристалл жана физиологиялык активдүү заттар. Алар баалуу дары болгондуктан адамдын белгилүү органдары менен системаларына күчтүү таасир тийгизет. Мисалы, стрихнин, кофеин адамдын борбордук нерв системасын дүүлүктүрсө, морфин аны тынчтандырат. Өсүмдүк курамынан жана синтез жолу менен алынган алкалоиддердин көпчүлүгү эл чарбасында, айрыкча медицинада кеӊири колдонулат.
Ад.: Орехов А.П. Химия алкалоидов. 2-изд., М., 1955; Генри Т. А. Химия растительных алкалоидов, пер. с англ., М., 1956.
С. Адылов.