Difference between revisions of "АРАЛ ДЕҢИЗИ"

Кыргызстан Энциклопедия Жана Терминология Борбору дан
Jump to navigation Jump to search
1 -сап: 1 -сап:
'''АРАЛ ДЕҢИЗИ, –''' Каракалпак Республикасы <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> Казакстандын аймагында жайгаш&#0173;кан мала туздуу туюк көл-деңиз. Субтропик алкагынын чөл зонасында жайгашкан. Аянты миң ''км<sup>2</sup>'' (1991). Басымдуу тереңдиги 10-15  ''м,'' эң терең жери 54,5 ''м.'' Түн. жээги тик, ба&#0173;тыш жээги жардуу, түш. <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> чыгыш жээктери түзөң. Барса-Келбес, Кайра жаралуу ж. б. аралдары бар. Көлгө мурда   Аму-Дарыя <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> Сыр-Дарыя куйган. Суунун бетиндеги темп-pa жайында 26-30°С, кышында 0°С. Кышкысын деңиздин бардык жеринде муз кездешет. Туздуулугу 15,9%о. 20-к-дын 60-жылдарынан баштап, көлгө куйган дарыялардын суусу сугатка кеңири пайдалангандыктан деңиз суусу кескин тартылып, туздуулугу артууда. Азыр Сыр-Дарыя, айай&#0173;рым жылдары Аму-Дарыя көлгө куйбай калды. Натыйжада көлгө чектеш аймактарда чөлдөшүү процесси күчөп, социал.-экон. структура өзгөрдү. А. д-нин аймагы – «экол. алаамат зонасы» деп жарыяланып, аны коргоо чаралары көрүлүүдө, к. ''Арал апааты.''
'''АРАЛ ДЕҢИЗИ,''' А р а л '''–''' Кара-Калпак Республикасы <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> Казакстандын аймагында жайгаш&#0173;кан мала туздуу туюк көл-деңиз. Субтропик алкагынын чөл зонасында жайгашкан. Аянты миң ''км<sup>2</sup>'' (1991). Басымдуу тереңдиги 10–15 ''м,'' эң терең жери 54,5 ''м.'' Түндүк жээги тик, ба&#0173;тыш жээги жардуу, түштүк <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> чыгыш жээктери түзөң. Барса-Келбес, Кайра жаралуу ж. б. аралдары бар. Көлгө мурда Аму-Дарыя <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> Сыр-Дарыя куйган. Суунун бетиндеги температуpa жайында 26–30°С, кышында 0°С. Кышкысын деңиздин бардык жеринде муз кездешет. Туздуулугу 15,9%о. 20-кылымдын 60-жылдарынан баштап, көлгө куйган дарыялардын суусу сугатка кеңири пайдалангандыктан, деңиз суусу кескин тартылып, туздуулугу артууда. Азыр Сыр-Дарыя, ай&#0173;рым жылдары Аму-Дарыя көлгө куйбай калды. Натыйжада көлгө чектеш аймактарда чөлдөшүү процесси күчөп, социалдык-экономикалык структура өзгөрдү. Арал деңизинин аймагы «экологиялык алаамат зонасы» деп жарыяланып, аны коргоо чаралары көрүлүүдө, к. ''Арал апааты.''


''К.Молдошев.''<br>
''К. Молдошев.''<br>

09:40, 10 -октябрь (Тогуздун айы) 2023 -деги абалы

АРАЛ ДЕҢИЗИ, А р а л – Кара-Калпак Республикасы менен Казакстандын аймагында жайгаш­кан мала туздуу туюк көл-деңиз. Субтропик алкагынын чөл зонасында жайгашкан. Аянты миң км2 (1991). Басымдуу тереңдиги 10–15 м, эң терең жери 54,5 м. Түндүк жээги тик, ба­тыш жээги жардуу, түштүк жана чыгыш жээктери түзөң. Барса-Келбес, Кайра жаралуу ж. б. аралдары бар. Көлгө мурда Аму-Дарыя менен Сыр-Дарыя куйган. Суунун бетиндеги температуpa жайында 26–30°С, кышында 0°С. Кышкысын деңиздин бардык жеринде муз кездешет. Туздуулугу 15,9%о. 20-кылымдын 60-жылдарынан баштап, көлгө куйган дарыялардын суусу сугатка кеңири пайдалангандыктан, деңиз суусу кескин тартылып, туздуулугу артууда. Азыр Сыр-Дарыя, ай­рым жылдары Аму-Дарыя көлгө куйбай калды. Натыйжада көлгө чектеш аймактарда чөлдөшүү процесси күчөп, социалдык-экономикалык структура өзгөрдү. Арал деңизинин аймагы «экологиялык алаамат зонасы» деп жарыяланып, аны коргоо чаралары көрүлүүдө, к. Арал апааты.

К. Молдошев.

"http://encyclopedia.edu.kg/KyrgWiki/index.php?title=АРАЛ_ДЕҢИЗИ&oldid=56182" булагынан алынды