Difference between revisions of "АВСТРИЯ-ВЕНГРИЯ"
| 1 -сап: | 1 -сап: | ||
'''АВСТРИЯ-ВЕНГРИЯ''', А в с т р и я-В е н г р и я м о н а р х и я с ы (1867‒1918) ‒ Австрия <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> Венгриянын бийлөөчүлөрүнүн ортосундагы макулдашуунун (8-февраль 1867-жыл) негизинде түзүлгөн дуалисттик монархия. Венгриянын веналык ''абсолютизмге'' каршылыгынын күчөшү <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> Австриянын 1859‒66-жылдарда Италия, Франция <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> Пруссия <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> болгон согуштарда жеӊилүүсү башында император Франц Иосиф турган Габсбургдар династиясын түзүүгө түрткү болгон. Макулдашуу боюнча ''Габсбургдар ''монархиясы ‒ Австрия империясы же Цислейтания (Австрия, Чехия, Моравия, Силезия, Истрия, Далмация, Буковина, Крайна, Галиция) <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> Венгр Королдугу же Транслейтания (Венгрия, Словакия, Хорватия, Трансильвания ж. б. жерлер кирген) болуп экиге бөлүнүп, алар Австрия-Венгриянын суверендүү бөлүктөрү деп таанылган, бирок австриялык император (Венгрия үчүн ал король болгон) тарабынан башкарылган <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> ар бир мамлекет өз алдынча парламентке (Австрияда ‒ рейхсрат, Венгрияда сейм), башкаруу аппаратына ээ болгон. Тышкы иштер, аскер <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> деӊиз, финансы министрликтери Австрия-Венгрия империясы үчүн жалпы болуп түзүлгөн. Мамлекеттик түзүлүштү тереӊ реформалоонун натыйжасында, Австрия-Венгрия империясы аянты <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> калкы боюнча Европадагы эӊ ири (Россиядан кийинки), көп улуттуу державага айланган. Австриянын <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> Венгриянын башкаруучу төбөлдөрү Австрияда ‒ австрия-немецтик, Венгрияда мадьярлардын башка улуттардын үстүнөн үстөмдүгүн сактап турууга аракеттенген. Австрия-Венгриянын курамына кирген башка улуттардын кызыкчылыгына каршы турган империянын улуттук саясаты анын курамындагы элдердин улуттук-боштондук күрөшүнүн жогорулашынын <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> 1-дүйнөлүк согуштун келип чыгуусунун негизги себептерине айланган. 1918-жылы 28-июлда Австрия-Венгрия Сербияга, 6-августта ‒ Россияга согуш жарыялоо <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> Германиянын союздашы катары 1-дүйнөлүк согушка кирген. Өлкөдөгү оор саясий-экономикалык кризистер <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> 1918-жылы Австрия-Венгриянын согушта жеӊилүүсү империянын кыйроосуна алып келген. Анын аймагында Австрия, Венгрия, Чехословакия мамлекеттери түзүлгөн, жеринин айрым бөлүктөрү Югославиянын, Румыниянын, Польшанын курамына кирген. | '''АВСТРИЯ-ВЕНГРИЯ''', А в с т р и я-В е н г р и я м о н а р х и я с ы (1867‒1918) ‒ Австрия <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> Венгриянын бийлөөчүлөрүнүн ортосундагы макулдашуунун (8-февраль 1867-жыл) негизинде түзүлгөн дуалисттик монархия. Венгриянын веналык ''абсолютизмге'' каршылыгынын күчөшү <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> Австриянын 1859‒66-жылдарда Италия, Франция <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> Пруссия <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> болгон согуштарда жеӊилүүсү башында император Франц Иосиф турган Габсбургдар династиясын түзүүгө түрткү болгон. Макулдашуу боюнча ''Габсбургдар ''монархиясы ‒ Австрия империясы же Цислейтания (Австрия, Чехия, Моравия, Силезия, Истрия, Далмация, Буковина, Крайна, Галиция) <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> Венгр Королдугу же Транслейтания (Венгрия, Словакия, Хорватия, Трансильвания ж. б. жерлер кирген) болуп экиге бөлүнүп, алар Австрия-Венгриянын суверендүү бөлүктөрү деп таанылган, бирок австриялык император (Венгрия үчүн ал король болгон) тарабынан башкарылган <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> ар бир мамлекет өз алдынча парламентке (Австрияда ‒ рейхсрат, Венгрияда сейм), башкаруу аппаратына ээ болгон. Тышкы иштер, аскер <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> деӊиз, финансы министрликтери Австрия-Венгрия империясы үчүн жалпы болуп түзүлгөн. Мамлекеттик түзүлүштү тереӊ реформалоонун натыйжасында, Австрия-Венгрия империясы аянты <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> калкы боюнча Европадагы эӊ ири (Россиядан кийинки), көп улуттуу державага айланган. Австриянын <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> Венгриянын башкаруучу төбөлдөрү Австрияда ‒ австрия-немецтик, Венгрияда мадьярлардын башка улуттардын үстүнөн үстөмдүгүн сактап турууга аракеттенген. Австрия-Венгриянын курамына кирген башка улуттардын кызыкчылыгына каршы турган империянын улуттук саясаты анын курамындагы элдердин улуттук-боштондук күрөшүнүн жогорулашынын <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> 1-дүйнөлүк согуштун келип чыгуусунун негизги себептерине айланган. 1918-жылы 28-июлда Австрия-Венгрия Сербияга, 6-августта ‒ Россияга согуш жарыялоо <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> Германиянын союздашы катары 1-дүйнөлүк согушка кирген. Өлкөдөгү оор саясий-экономикалык кризистер <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> 1918-жылы Австрия-Венгриянын согушта жеӊилүүсү империянын кыйроосуна алып келген. Анын аймагында Австрия, Венгрия, Чехословакия мамлекеттери түзүлгөн, жеринин айрым бөлүктөрү Югославиянын, Румыниянын, Польшанын курамына кирген. | ||
11:58, 18 Август (Баш оона) 2023 -деги абалы
АВСТРИЯ-ВЕНГРИЯ, А в с т р и я-В е н г р и я м о н а р х и я с ы (1867‒1918) ‒ Австрия менен Венгриянын бийлөөчүлөрүнүн ортосундагы макулдашуунун (8-февраль 1867-жыл) негизинде түзүлгөн дуалисттик монархия. Венгриянын веналык абсолютизмге каршылыгынын күчөшү жана Австриянын 1859‒66-жылдарда Италия, Франция жана Пруссия менен болгон согуштарда жеӊилүүсү башында император Франц Иосиф турган Габсбургдар династиясын түзүүгө түрткү болгон. Макулдашуу боюнча Габсбургдар монархиясы ‒ Австрия империясы же Цислейтания (Австрия, Чехия, Моравия, Силезия, Истрия, Далмация, Буковина, Крайна, Галиция) жана Венгр Королдугу же Транслейтания (Венгрия, Словакия, Хорватия, Трансильвания ж. б. жерлер кирген) болуп экиге бөлүнүп, алар Австрия-Венгриянын суверендүү бөлүктөрү деп таанылган, бирок австриялык император (Венгрия үчүн ал король болгон) тарабынан башкарылган жана ар бир мамлекет өз алдынча парламентке (Австрияда ‒ рейхсрат, Венгрияда сейм), башкаруу аппаратына ээ болгон. Тышкы иштер, аскер жана деӊиз, финансы министрликтери Австрия-Венгрия империясы үчүн жалпы болуп түзүлгөн. Мамлекеттик түзүлүштү тереӊ реформалоонун натыйжасында, Австрия-Венгрия империясы аянты жана калкы боюнча Европадагы эӊ ири (Россиядан кийинки), көп улуттуу державага айланган. Австриянын жана Венгриянын башкаруучу төбөлдөрү Австрияда ‒ австрия-немецтик, Венгрияда мадьярлардын башка улуттардын үстүнөн үстөмдүгүн сактап турууга аракеттенген. Австрия-Венгриянын курамына кирген башка улуттардын кызыкчылыгына каршы турган империянын улуттук саясаты анын курамындагы элдердин улуттук-боштондук күрөшүнүн жогорулашынын жана 1-дүйнөлүк согуштун келип чыгуусунун негизги себептерине айланган. 1918-жылы 28-июлда Австрия-Венгрия Сербияга, 6-августта ‒ Россияга согуш жарыялоо менен Германиянын союздашы катары 1-дүйнөлүк согушка кирген. Өлкөдөгү оор саясий-экономикалык кризистер жана 1918-жылы Австрия-Венгриянын согушта жеӊилүүсү империянын кыйроосуна алып келген. Анын аймагында Австрия, Венгрия, Чехословакия мамлекеттери түзүлгөн, жеринин айрым бөлүктөрү Югославиянын, Румыниянын, Польшанын курамына кирген.