Difference between revisions of "АТМОСФЕРА БАСЫМЫ"
м (→top: clean up, replaced: м-н → <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> (5), ж-а → <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> (4)) |
|||
| 1 -сап: | 1 -сап: | ||
'''АТМОСФЕРА БАСЫМЫ‒''' атм-дагы абанын жер бетине <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> андагы бардык нерсеге болгон гидростатикалык басымы. А. б. ‒ ат<span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span>ын абалын мүнөздөөчү негизги чоӊдук, ат<span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span>ын ар бир чекитиндеги басым анын жогору жагындагы абанын салмагы <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> аныкталат. Бир литр абанын салмагы 1,2928 ''г'', ал 1 ''см''<sup>2</sup> аянтка 1033 ''г'' басым жасайт. А. б. ''барометр'' же гипсотермо метр <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> өлчөнөт. Ал миллибар (''мбар''), ньютондун чарчы метрге болгон катышы (''н/м''<sup>2</sup>) же 0°Сге келтирилген барометрдеги сымап мамычасынын бийиктиги (760 ''мм'') <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> оордук күчүнүн ылдамдануусунун нормалдык (деӊиз деӊг. <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> 45° кеӊдик б-ча) чоӊдугу <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> туюнтулат. Кабыл алынган нормалдуу А. б. 760 ''мм сым. мам.'' =1013,25 ''мбар'' =101325 ''н/м''<sup>2</sup>. Бийиктик жогорулаган сайын А. б. азая берет: 5 ''км'' бийиктикте А. б. жер бетиндегиден эки эсеге аз. Ал жер бетинде ар кайсы жерлерге <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> убакытка жараша өзгөрүп турат. Бирок түрдүү өзгөрүүлөргө (циклон ж. б.) карабастан, жер бетиндеги жылдык орт. А. б. бир калыпта болот. Деӊиз деӊгээлиндеги бийиктикте байкалган эӊ төмөнкү басым 584 ''мм,'' эӊ жогорку 808,7 ''мм.'' | |||
08:52, 7 Декабрь (Бештин айы) 2022 -деги абалы
АТМОСФЕРА БАСЫМЫ‒ атм-дагы абанын жер бетине жана андагы бардык нерсеге болгон гидростатикалык басымы. А. б. ‒ атмененын абалын мүнөздөөчү негизги чоӊдук, атмененын ар бир чекитиндеги басым анын жогору жагындагы абанын салмагы менен аныкталат. Бир литр абанын салмагы 1,2928 г, ал 1 см2 аянтка 1033 г басым жасайт. А. б. барометр же гипсотермо метр менен өлчөнөт. Ал миллибар (мбар), ньютондун чарчы метрге болгон катышы (н/м2) же 0°Сге келтирилген барометрдеги сымап мамычасынын бийиктиги (760 мм) жана оордук күчүнүн ылдамдануусунун нормалдык (деӊиз деӊг. жана 45° кеӊдик б-ча) чоӊдугу менен туюнтулат. Кабыл алынган нормалдуу А. б. 760 мм сым. мам. =1013,25 мбар =101325 н/м2. Бийиктик жогорулаган сайын А. б. азая берет: 5 км бийиктикте А. б. жер бетиндегиден эки эсеге аз. Ал жер бетинде ар кайсы жерлерге жана убакытка жараша өзгөрүп турат. Бирок түрдүү өзгөрүүлөргө (циклон ж. б.) карабастан, жер бетиндеги жылдык орт. А. б. бир калыпта болот. Деӊиз деӊгээлиндеги бийиктикте байкалган эӊ төмөнкү басым 584 мм, эӊ жогорку 808,7 мм.