Difference between revisions of "АМУР-САХАЛИН ӨЛКӨСҮ"
м (→top: clean up, replaced: м-н → <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> (2), ж-а → <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> (13)) |
|||
| 1 -сап: | 1 -сап: | ||
'''АМУР-САХАЛИН ӨЛКӨСҮ''' – Ыраакы Чыгыштагы физ.-геогр. өлкө; Амур бою тоолору (ойдуңдары м-н), Приморьени Сихотэ-Алинь ж-а анын батышында жайгашкан түздүктөрү м-н кошо, Сахалин ж-а Шантар а-рын камтыйт. Анын батыш чек арасы Зея ж-а Олёкма д. алаптарынын суу бөлгүчтөрү, түндүгү Становой кырка тоосунун этеги, түштүгү Россиянын чек арасы, чыгышы Япон деңизи, Лаперуза кысыгы ж-а Охот деңизи аркылуу өтөт. Амур-Сахалин өлкөсүнүн өзгөчөлүгүн эрозия-денудациялык орто бийик, жапыз тоолор ж-а аларды бөлүп жаткан тоо аралык депрессиялар түзөт. Тоолор өлкөнүн аянтынын 80%ин ээлеп, негизинен субмеридиан ж-а кеңдик багыттарда созулуп жатат. Түндүк орографиялык чегин Янкин, Тукурингра, | '''АМУР-САХАЛИН ӨЛКӨСҮ''' – Ыраакы Чыгыштагы физ.-геогр. өлкө; Амур бою тоолору (ойдуңдары <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span>), Приморьени Сихотэ-Алинь <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> анын батышында жайгашкан түздүктөрү <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> кошо, Сахалин <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> Шантар а-рын камтыйт. Анын батыш чек арасы Зея <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> Олёкма д. алаптарынын суу бөлгүчтөрү, түндүгү Становой кырка тоосунун этеги, түштүгү Россиянын чек арасы, чыгышы Япон деңизи, Лаперуза кысыгы <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> Охот деңизи аркылуу өтөт. Амур-Сахалин өлкөсүнүн өзгөчөлүгүн эрозия-денудациялык орто бийик, жапыз тоолор <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> аларды бөлүп жаткан тоо аралык депрессиялар түзөт. Тоолор өлкөнүн аянтынын 80%ин ээлеп, негизинен субмеридиан <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> кеңдик багыттарда созулуп жатат. Түндүк орографиялык чегин Янкин, Тукурингра, | ||
Соктохан, Жагда, Селемжа ж. б. кырка тоолор | Соктохан, Жагда, Селемжа ж. б. кырка тоолор | ||
түзөт. Турана, Бурея, Сихотэ-Алинь, Батыш | түзөт. Турана, Бурея, Сихотэ-Алинь, Батыш | ||
Сахалин ж-а Чыгыш Сахалин кырка тоолору | Сахалин <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> Чыгыш Сахалин кырка тоолору | ||
түн.-чыгыш ж-а меридиан багыттарында созулуп жатат. Too системаларынын аралыктарында | түн.-чыгыш <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> меридиан багыттарында созулуп жатат. Too системаларынын аралыктарында | ||
көтөрүңкү түздүктөр (Амур-Зея, Зея-Бурея), | көтөрүңкү түздүктөр (Амур-Зея, Зея-Бурея), | ||
Амур ж-а Уссури д-нын өрөөндөрүндө аллювий | Амур <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> Уссури д-нын өрөөндөрүндө аллювий | ||
ж-а көл-аллювий түздүктөрү жайгашкан. Климаты муссондук-нымдуу, мелүүн-жылуу. Карагайлуу ж-а күңүрт ийне жалбырактуу токойлуу | <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> көл-аллювий түздүктөрү жайгашкан. Климаты муссондук-нымдуу, мелүүн-жылуу. Карагайлуу <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> күңүрт ийне жалбырактуу токойлуу | ||
тайга ландшафты үстөмдүк кылат. «Марь» деп | тайга ландшафты үстөмдүк кылат. «Марь» деп | ||
аталган куурап бараткан кара карагайлуу саздар кыйла аянтты ээлейт. Too кыркаларында | аталган куурап бараткан кара карагайлуу саздар кыйла аянтты ээлейт. Too кыркаларында | ||
жапалак бал карагай ж-а «гольцтор» мүнөздүү. Сихотэ-Алинь тоолорунун төмөнкү ярустарын, Амур | жапалак бал карагай <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> «гольцтор» мүнөздүү. Сихотэ-Алинь тоолорунун төмөнкү ярустарын, Амур | ||
боюнун түштүгүн, Сахалиндин түш.-батышын | боюнун түштүгүн, Сахалиндин түш.-батышын | ||
Ы. Чыгышка мүнөздүү өзгөчө ийне-жазы жалбырактуу ж-а жазы жалбырактуу токой ээлейт (алар | Ы. Чыгышка мүнөздүү өзгөчө ийне-жазы жалбырактуу <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> жазы жалбырактуу токой ээлейт (алар | ||
түздүктөрдө негизинен кыйылып жок болгон). | түздүктөрдө негизинен кыйылып жок болгон). | ||
16:48, 5 Декабрь (Бештин айы) 2022 -деги абалы
АМУР-САХАЛИН ӨЛКӨСҮ – Ыраакы Чыгыштагы физ.-геогр. өлкө; Амур бою тоолору (ойдуңдары менен), Приморьени Сихотэ-Алинь жана анын батышында жайгашкан түздүктөрү менен кошо, Сахалин жана Шантар а-рын камтыйт. Анын батыш чек арасы Зея жана Олёкма д. алаптарынын суу бөлгүчтөрү, түндүгү Становой кырка тоосунун этеги, түштүгү Россиянын чек арасы, чыгышы Япон деңизи, Лаперуза кысыгы жана Охот деңизи аркылуу өтөт. Амур-Сахалин өлкөсүнүн өзгөчөлүгүн эрозия-денудациялык орто бийик, жапыз тоолор жана аларды бөлүп жаткан тоо аралык депрессиялар түзөт. Тоолор өлкөнүн аянтынын 80%ин ээлеп, негизинен субмеридиан жана кеңдик багыттарда созулуп жатат. Түндүк орографиялык чегин Янкин, Тукурингра, Соктохан, Жагда, Селемжа ж. б. кырка тоолор түзөт. Турана, Бурея, Сихотэ-Алинь, Батыш Сахалин жана Чыгыш Сахалин кырка тоолору түн.-чыгыш жана меридиан багыттарында созулуп жатат. Too системаларынын аралыктарында көтөрүңкү түздүктөр (Амур-Зея, Зея-Бурея), Амур жана Уссури д-нын өрөөндөрүндө аллювий жана көл-аллювий түздүктөрү жайгашкан. Климаты муссондук-нымдуу, мелүүн-жылуу. Карагайлуу жана күңүрт ийне жалбырактуу токойлуу тайга ландшафты үстөмдүк кылат. «Марь» деп аталган куурап бараткан кара карагайлуу саздар кыйла аянтты ээлейт. Too кыркаларында жапалак бал карагай жана «гольцтор» мүнөздүү. Сихотэ-Алинь тоолорунун төмөнкү ярустарын, Амур боюнун түштүгүн, Сахалиндин түш.-батышын Ы. Чыгышка мүнөздүү өзгөчө ийне-жазы жалбырактуу жана жазы жалбырактуу токой ээлейт (алар түздүктөрдө негизинен кыйылып жок болгон).