Difference between revisions of "АРАЛ ДЕҢИЗИ"
м (1 версия) |
|||
| 1 -сап: | 1 -сап: | ||
'''АРАЛ ДЕҢИЗИ, –''' Каракалпак Республикасы м-н Казакстандын аймагында жайгаш­кан мала туздуу туюк көл-деңиз. Субтропик алкагынын чөл зонасында жайгашкан. Аянты миң ''км<sup>2</sup>'' (1991). Басымдуу тереңдиги 10- 15 ''м,'' эң терең жери 54,5 ''м.'' Түн. жээги тик, ба­тыш жээги жардуу, түш. ж-а чыгыш жээктери түзөң. Барса-Келбес, Кайра жаралуу ж. б. аралдары бар. Көлгө мурда Аму-Дарыя м-н Сыр-Дарыя куйган. Суунун бетиндеги темп-pa жайында 26-30°С, кышында 0°С. Кышкысын деңиздин бардык жеринде муз кездешет. Туздуулугу 15,9%о. 20-к-дын 60-жылдарынан баштап, көлгө куйган дарыялардын суусу сугатка кеңири пайдалангандыктан деңиз суусу кескин тартылып, туздуулугу артууда. Азыр Сыр-Дарыя, айай­рым жылдары Аму-Дарыя көлгө куйбай калды. Натыйжада көлгө чектеш аймактарда чөлдөшүү процесси күчөп, социал.-экон. структура өзгөрдү. А. д-нин аймагы – «экол. алаамат зонасы» деп жарыяланып, аны коргоо чаралары көрүлүүдө, к. ''Арал апааты.'' | |||
алкагынын чөл зонасында жайгашкан. Аянты | |||
миң ''км<sup>2</sup>'' (1991). Басымдуу тереңдиги 10- | |||
15 ''м,'' эң терең жери 54,5 ''м.'' Түн. жээги тик, ба­тыш жээги жардуу, түш. ж-а чыгыш жээктери | |||
түзөң. Барса-Келбес, Кайра жаралуу ж. б. аралдары бар. Көлгө мурда Аму-Дарыя м-н Сыр-Дарыя куйган. Суунун бетиндеги темп-pa жайында 26-30°С, кышында 0°С. Кышкысын деңиздин бардык жеринде муз кездешет. Туздуулугу | |||
15,9%о. 20-к-дын 60-жылдарынан | |||
куйган дарыялардын суусу сугатка кеңири | |||
пайдалангандыктан деңиз суусу кескин тартылып, туздуулугу артууда. Азыр Сыр-Дарыя, | |||
өзгөрдү. А. д-нин аймагы – «экол. алаамат зонасы» деп жарыяланып, аны коргоо чаралары | |||
көрүлүүдө, к. ''Арал апааты | |||
''К.Молдошев.''<br> | |||
09:59, 30 -ноябрь (Жетинин айы) 2022 -деги абалы
АРАЛ ДЕҢИЗИ, – Каракалпак Республикасы м-н Казакстандын аймагында жайгашкан мала туздуу туюк көл-деңиз. Субтропик алкагынын чөл зонасында жайгашкан. Аянты миң км2 (1991). Басымдуу тереңдиги 10- 15 м, эң терең жери 54,5 м. Түн. жээги тик, батыш жээги жардуу, түш. ж-а чыгыш жээктери түзөң. Барса-Келбес, Кайра жаралуу ж. б. аралдары бар. Көлгө мурда Аму-Дарыя м-н Сыр-Дарыя куйган. Суунун бетиндеги темп-pa жайында 26-30°С, кышында 0°С. Кышкысын деңиздин бардык жеринде муз кездешет. Туздуулугу 15,9%о. 20-к-дын 60-жылдарынан баштап, көлгө куйган дарыялардын суусу сугатка кеңири пайдалангандыктан деңиз суусу кескин тартылып, туздуулугу артууда. Азыр Сыр-Дарыя, айайрым жылдары Аму-Дарыя көлгө куйбай калды. Натыйжада көлгө чектеш аймактарда чөлдөшүү процесси күчөп, социал.-экон. структура өзгөрдү. А. д-нин аймагы – «экол. алаамат зонасы» деп жарыяланып, аны коргоо чаралары көрүлүүдө, к. Арал апааты.
К.Молдошев.