АСТРОНОМИЯЛЫК ПРИБОРЛОР ЖАНА АСПАПТАР

АСТРОНОМИЯЛЫК ПРИБОРЛОР ЖАНА АСПАПТАР ‒ астр. байкоолорду жүргүзүүгө арналган куралдар. Буларга байкоо жүргүзүүчү (телескоптор ) ж-а жарыкты анализдөөчү аппараттар, убакытты өлчөөчү приборлор, эсептеп чыгаруучу машиналар кирет. Оптикалык телескоптор асман объектилеринин жарыгын топтоп, алардын сүрөттөлүшүн түзөт. Алар оптика схемалары б-ча, күзгүлүү система ‒ рефлекторлор, линзалуу система-рефракторлор ж-а күзгүлүү-линзалуу система (Шмидт, Максутов телескоптору ж. б.) болуп бөлүнөт. Телескоптор колдонулушуна жараша жылдызды, тумандуулукту, галактиканы, планеталарды ж-а Айды изилдөөчү болуп айырмаланат. Колдонулуучу аспаптарга: кассеталар, спектрографтар, электрофотометрлер м-н жабдылган ири рефлекторлор, бир эле мезгилде асмандын чоӊ бөлүгүн сүрөткө түшүрүүчү аспаптар ‒ Максутовдун же Шмидттин кеӊ бурчтуу астрографтары; асман объектилеринин координаталарын ж-а алардын меридиан аркылуу өтүү убактысын өтө так ченөөчү аспаптар кирет. Мурдагы убакыт приборлору: күн сааты, гномон ж-а квадранттардын ордуна азыркы кварцтуу ж-а мол. (же атомдук) сааттар колдонулат. Байкоодо алынган сүрөттөр: блинккомпаратор, микрофотометр ж-а жылдыздык микрофотометр сыяктуу лабор. приборлордо изилденип, байкоо натыйжалары эсептөөчү машинада эсептелет. Планетарийлердеги аппараттар, Күн системасынын модели да астр. приборго кирет. Радиоастрономияда радиотелескоптор ж. б. изилдөөлөрдө телескоптун түрлөрү (күн телескобу, нейтрондук телескоп) колдонулат. Мындан тышкары астрономияда телескоптун фокусунда жайгашкан ар түрдүү нурланууну кабылдагычтар да приборлордун катарына кирет.