Difference between revisions of "АЖЫБЕК датка"

Кыргызстан Энциклопедия Жана Терминология Борбору дан
Jump to navigation Jump to search
117-179>KadyrM
1 -сап: 1 -сап:
   Алчикен уулу, Ажыбек датка (болжол м&#8209;н 1770–80, Талас өрөөнү – болжол м&#8209;н 1840, ошол эле жерде) – Талас өрөөнүнүн башкаруучусу, датка. Саруу уруусунун алак­чын уругунан. Атасы Алчикен айтылуу баатыр, эл башкарган адам болгон. А. азыркы Кара&#8209;Буу­ра р&#8209;ндагы Бакайыр, Үч&#8209;Коргон (ошол мезгилде 2 коргонун А. датка уулу Нурак м&#8209;н 1820&#8209;ж. Олуя&#8209;Атадан 18 ''км'' аралыкта курдурган, дагы бирин Эшенжан кожо салдырган) аймактарын жердеген. Жубайы кушчу уруусунун бийи ­''Кубат бийдин'' карындашы Аксуусардан эки уул, бир кыздуу (Кудаяр, Нурак ж&#8209;а Акканыш) бол гон. Кокон хандыгынын өкүмдары Мадалы хан (1822–41) м&#8209;н алакада болгон. 1838&#8209;ж. 1&#8209;июлда А&#8209;ке датка даражасы ыйгарылган. Анын айы­лында ''Шераалы'' 35 жылдай жашырынып жа­шап келген. Мадали хан Шераалыны бир нече ирет Коконго чакырып, келтире албагандыктан, буга А&#8209;ти күнөөлөп, 1839–40&#8209;ж. А&#8209;тин уулу Ку­даярды, кийинчерээк анын өзүн Олуя&#8209;Атага ал­дырып келип өлтүрткөн. А&#8209;тин уулу Нурак туугандары м&#8209;н Чүйгө көчүп келип, бир жылдан кийин кайра Таласка кайтып барган (ал дагы кийинчерээк өлтүрүлгөн). Кокон ханы Кудаяр­дын жарнамасы б&#8209;ча анын атынан Ташкенттин беглер беги Нармат парваначы тарабынан А&#8209;тин небереси Нурактын уулу Кыдыраалы (1835­99&#8209;ж. жашаган) 1849&#8209;ж. 1&#8209;декабрда атасынын ордуна бий ж&#8209;а «туу сактагыч» болуп дайын­далган экен. Кыдыраалынын бул даражасы кийин 1858&#8209;ж. Малла хандын жарнамасы м&#8209;н ырасталган. Россия бийлеген доордо ал Алак­чын ж&#8209;а Үч&#8209;Коргон волостторуна (''болуштугу'') башчылыкка шайланат. А&#8209;тин чөбөрөсү Эшен­кул ажы Кыдыраалы уулу (1863–1933&#8209;ж. жа шаган) да волость башчысы болуп шайланган абройлуу адам болгон. А&#8209;тин образы Масалбек Кадыралы уулунун «Ажыбек датка» дастанында чагылдырылган. <br>
   Алчикен уулу, Ажыбек датка (болжол м&#8209;н 1770–80, Талас өрөөнү – болжол м&#8209;н 1840, ошол эле жерде) – Талас өрөөнүнүн башкаруучусу, датка. Саруу уруусунун алак­чын уругунан. Атасы Алчикен айтылуу баатыр, эл башкарган адам болгон. А. азыркы Кара&#8209;Буу­ра р&#8209;ндагы Бакайыр, Үч&#8209;Коргон (ошол мезгилде 2 коргонун А. датка уулу Нурак м&#8209;н 1820&#8209;ж. Олуя&#8209;Атадан 18 ''км'' аралыкта курдурган, дагы бирин Эшенжан кожо салдырган) аймактарын жердеген. Жубайы кушчу уруусунун бийи ­''Кубат бийдин'' карындашы Аксуусардан эки уул, бир кыздуу (Кудаяр, Нурак ж&#8209;а Акканыш) болгон. Кокон хандыгынын өкүмдары Мадалы хан (1822–41) м&#8209;н алакада болгон. 1838&#8209;ж. 1&#8209;июлда А&#8209;ке датка даражасы ыйгарылган. Анын айы­лында ''Шераалы'' 35 жылдай жашырынып жа­шап келген. Мадали хан Шераалыны бир нече ирет Коконго чакырып, келтире албагандыктан, буга А&#8209;ти күнөөлөп, 1839–40&#8209;ж. А&#8209;тин уулу Ку­даярды, кийинчерээк анын өзүн Олуя&#8209;Атага ал­дырып келип өлтүрткөн. А&#8209;тин уулу Нурак туугандары м&#8209;н Чүйгө көчүп келип, бир жылдан кийин кайра Таласка кайтып барган (ал дагы кийинчерээк өлтүрүлгөн). Кокон ханы Кудаяр­дын жарнамасы б&#8209;ча анын атынан Ташкенттин беглер беги Нармат парваначы тарабынан А&#8209;тин небереси Нурактын уулу Кыдыраалы (1835-­99&#8209;ж. жашаган) 1849&#8209;ж. 1&#8209;декабрда атасынын ордуна бий ж&#8209;а «туу сактагыч» болуп дайын­далган экен. Кыдыраалынын бул даражасы кийин 1858&#8209;ж. Малла хандын жарнамасы м&#8209;н ырасталган. Россия бийлеген доордо ал Алак­чын ж&#8209;а Үч&#8209;Коргон волостторуна (''болуштугу'') башчылыкка шайланат. А&#8209;тин чөбөрөсү Эшен­кул ажы Кыдыраалы уулу (1863–1933&#8209;ж. жашаган) да волость башчысы болуп шайланган абройлуу адам болгон. А&#8209;тин образы Масалбек Кадыралы уулунун «Ажыбек датка» дастанында чагылдырылган. <br>
Д. ''Сапаралиев.''<br>
                                                                                                                Д. ''Сапаралиев.''<br>
 

23:03, 12 Апрель (Чын куран) 2022 -деги абалы

 Алчикен уулу, Ажыбек датка (болжол м‑н 1770–80, Талас өрөөнү – болжол м‑н 1840, ошол эле жерде) – Талас өрөөнүнүн башкаруучусу, датка. Саруу уруусунун алак­чын уругунан. Атасы Алчикен айтылуу баатыр, эл башкарган адам болгон. А. азыркы Кара‑Буу­ра р‑ндагы Бакайыр, Үч‑Коргон (ошол мезгилде 2 коргонун А. датка уулу Нурак м‑н 1820‑ж. Олуя‑Атадан 18 км аралыкта курдурган, дагы бирин Эшенжан кожо салдырган) аймактарын жердеген. Жубайы кушчу уруусунун бийи ­Кубат бийдин карындашы Аксуусардан эки уул, бир кыздуу (Кудаяр, Нурак ж‑а Акканыш) болгон. Кокон хандыгынын өкүмдары Мадалы хан (1822–41) м‑н алакада болгон. 1838‑ж. 1‑июлда А‑ке датка даражасы ыйгарылган. Анын айы­лында Шераалы 35 жылдай жашырынып жа­шап келген. Мадали хан Шераалыны бир нече ирет Коконго чакырып, келтире албагандыктан, буга А‑ти күнөөлөп, 1839–40‑ж. А‑тин уулу Ку­даярды, кийинчерээк анын өзүн Олуя‑Атага ал­дырып келип өлтүрткөн. А‑тин уулу Нурак туугандары м‑н Чүйгө көчүп келип, бир жылдан кийин кайра Таласка кайтып барган (ал дагы кийинчерээк өлтүрүлгөн). Кокон ханы Кудаяр­дын жарнамасы б‑ча анын атынан Ташкенттин беглер беги Нармат парваначы тарабынан А‑тин небереси Нурактын уулу Кыдыраалы (1835-­99‑ж. жашаган) 1849‑ж. 1‑декабрда атасынын ордуна бий ж‑а «туу сактагыч» болуп дайын­далган экен. Кыдыраалынын бул даражасы кийин 1858‑ж. Малла хандын жарнамасы м‑н ырасталган. Россия бийлеген доордо ал Алак­чын ж‑а Үч‑Коргон волостторуна (болуштугу) башчылыкка шайланат. А‑тин чөбөрөсү Эшен­кул ажы Кыдыраалы уулу (1863–1933‑ж. жашаган) да волость башчысы болуп шайланган абройлуу адам болгон. А‑тин образы Масалбек Кадыралы уулунун «Ажыбек датка» дастанында чагылдырылган.	
Д. Сапаралиев.