АКМАТОВ Казат

АКМАТОВ Казат (23. 12. 1941, Ысык‑Көл облусу, Ысык‑Көл району, Бостери айылы – 13. 9. 2015, Бишкек) – жазуучу, драматург, сценарист, коом­дук ишмер, 2011‑жылы КРдин Эл жазуучусу. Москвадагы ВЛКСМ БКнын алдындагы Жогорку комсомол мекте­бин, КМУУнун жур­налистика факультетин бүтүргөн. 1964‑70‑жылдары комсомолдук кызматта, 1972‑74‑жылдары «Кыргызстан» басмасында башкы редактордун орун басары, башкы редактор, 1983‑жылы Кыргызстан Коммунисттик партиясы­нын Борбордук комитетинде сектор башчысы, инструктор, 1983‑86‑жылдары Кыргыз ССРинин мамлекеттик телерадио комитетинде башкы редактор болуп эм­гектенген. 1986‑жылы Кыргызстан Жазуучулар Союзунун секретары, 1990-жылы Кыргыз ССР Жогорку Советинин депу­таты. Ошол эле жылдары СССР Жогорку Сове­тинде Союздар Советинин мүчөсү. «Кыргызстан демократиялык кыймылынын» теңтөрагасы, 1998‑2003‑жылдарда Мамлекеттик тил боюнча улуттук ко­миссиянын төрагасынын орун басары, Борбор Азия элдеринин маданий Ассамблеясы­нын вице‑президенти, Люксембург Улуу Герцог­дугунун Кыргызстандагы Ардактуу консулу кызма­тын аткарган. К. Акматовдун алгачкы «Эки сап өмүр» повести «Ала‑Too», «Роман‑газета» (Москва) журналдарында жарык көрүп, Бүткүл союздук Н. Островский атындагы сыйлыгына ээ болгон. 1986‑жылы «Мез­гил» романы боюнча «Жаралуу үчүн жан берүү» аттуу көркөм фильм (реж. Ж. Сооданбек) тар­тылган. К. Акматовдун «Күндү айланган жылдар» рома­ны (1996) кыргыз интеллигенциясынын генези­син, анын өкүлдөрүн тоталитардык режим кан­дайча деформацияга учураткандыгын көрсөткөн. «Мунабия» новелласы ж. б. аңгемелери турмуш­тагы аркыл драмалык татаал окуяларды,адамдык мамилелердин психологиялык тереңдигин ачып бе­рген. «Миң бир күн» (1998) тарыхый‑документал­дык эмгегинде

ал кыргыз элинин тарыхындагы бурулуш этапты – эгемен мамлекет болуу доо­рун, ага катышкан ондогон адамдардын реалист­тик портреттерин көркөм баяндаган. «Жаңы тамсилдер» аттуу үчилтиги өспүрүмдөргө эгемен доордун өзгөчө көрүнүштөрүн элестүү чечмелеп берет. «Архат» романы – үчилтиктин биринчи китеби (2005), экинчи‑үчүнчү китеби (2006) маз­муну, темасы, сүрөттөө манерасы боюнча кыргыз романтикасындагы мурда болбогон жаңы көрү­нүш, жаңы окуя катары бааланган. Акматовдун чы­гармалары немец, түрк, орус, украин, өзбек, ка­зак, азербайжан ж. б. тилдерге которулган.

Д. Андашев.