Difference between revisions of "АРАЛ ДЕҢИЗИ"
м (→top: категория кошуу) |
|||
| 1 -сап: | 1 -сап: | ||
'''АРАЛ ДЕҢИЗИ,''' А р а л '''–''' Кара-Калпак Республикасы <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> Казакстандын аймагында | '''АРАЛ ДЕҢИЗИ,''' А р а л '''–''' Кара-Калпак Республикасы <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> Казакстандын аймагында жайгашкан мала туздуу туюк көл-деңиз. Субтропик алкагынын чөл зонасында жайгашкан. Аянты миң ''км<sup>2</sup>'' (1991). Басымдуу тереңдиги 10–15 ''м,'' эң терең жери 54,5 ''м.'' Түндүк жээги тик, батыш жээги жардуу, түштүк <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> чыгыш жээктери түзөң. Барса-Келбес, Кайра жаралуу ж. б. аралдары бар. Көлгө мурда Аму-Дарыя <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> Сыр-Дарыя куйган. Суунун бетиндеги температуpa жайында 26–30°С, кышында 0°С. Кышкысын деңиздин бардык жеринде муз кездешет. Туздуулугу 15,9%о. 20-кылымдын 60-жылдарынан баштап, көлгө куйган дарыялардын суусу сугатка кеңири пайдалангандыктан, деңиз суусу кескин тартылып, туздуулугу артууда. Азыр Сыр-Дарыя, айрым жылдары Аму-Дарыя көлгө куйбай калды. Натыйжада көлгө чектеш аймактарда чөлдөшүү процесси күчөп, социалдык-экономикалык структура өзгөрдү. Арал деңизинин аймагы «экологиялык алаамат зонасы» деп жарыяланып, аны коргоо чаралары көрүлүүдө, к. ''Арал апааты.'' | ||
''К. Молдошев.''<br> | ''К. Молдошев.''<br> | ||
[[Категория:1-Том]] | |||
10:10, 12 Сентябрь (Аяк оона) 2024 -га соңку версиясы
АРАЛ ДЕҢИЗИ, А р а л – Кара-Калпак Республикасы менен Казакстандын аймагында жайгашкан мала туздуу туюк көл-деңиз. Субтропик алкагынын чөл зонасында жайгашкан. Аянты миң км2 (1991). Басымдуу тереңдиги 10–15 м, эң терең жери 54,5 м. Түндүк жээги тик, батыш жээги жардуу, түштүк жана чыгыш жээктери түзөң. Барса-Келбес, Кайра жаралуу ж. б. аралдары бар. Көлгө мурда Аму-Дарыя менен Сыр-Дарыя куйган. Суунун бетиндеги температуpa жайында 26–30°С, кышында 0°С. Кышкысын деңиздин бардык жеринде муз кездешет. Туздуулугу 15,9%о. 20-кылымдын 60-жылдарынан баштап, көлгө куйган дарыялардын суусу сугатка кеңири пайдалангандыктан, деңиз суусу кескин тартылып, туздуулугу артууда. Азыр Сыр-Дарыя, айрым жылдары Аму-Дарыя көлгө куйбай калды. Натыйжада көлгө чектеш аймактарда чөлдөшүү процесси күчөп, социалдык-экономикалык структура өзгөрдү. Арал деңизинин аймагы «экологиялык алаамат зонасы» деп жарыяланып, аны коргоо чаралары көрүлүүдө, к. Арал апааты.
К. Молдошев.