Difference between revisions of "АЛГОРИТМ"

Кыргызстан Энциклопедия Жана Терминология Борбору дан
Jump to navigation Jump to search
м (1 версия)
1 -сап: 1 -сап:
'''АЛГОРИТМ''' (лат. Algоrithmi ‒ Аль Хорезми деген арабча аттын жазылышы) ‒ аткарылышка коюлган маселенин чечилишине багытталган, амалдардын удаалаштыгын аткаруу үчүн адам колдонгон так буйруктар (көрсөтмөлөр). Бул термин компьютер пайда болгонго чейин эле, о. кылымда, сандардын эсептөө системасы киргизилгенде таралган. Компьютер үчүн арналган А. программа деп аталат. Программа түзүү процессин жеӊилдетүү үчүн блок-схема <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> программалоо тили сыяктуу А-дерди жазуунун ар кандай ыкмалары ойлоп табылган. Мындай ыкмада программа түзүү 2 этапта жүргүзүлөт: биринчиси блок-схема тилинде жазылат, экинчиси ‒ компьютер тилине которулат. А. дискреттүү ачык-айкын, көпчүлүккө тараган <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> жыйынтыктуу касиеттерге ээ. Д и с к р е т т ү ү касиети А-ге коюлган биринчи талап, анда жазылып жаткан процесс өз-өзүнчө удаалаш аракеттерге (кадамдарга) бөлүнүүгө тийиш экендигин билгизет. А. бири биринен ачык бөлүнгөн көрсөтмөлөр удаалаштыгынан турат. Көрсөтмөлөр А-дин үзгүлтүктүү (дискреттүү) структурасын түзөт <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> бир көрсөтмөнүн талабы аткарылгандан кийин гана кийинкисине өтөт. А ч ы к - а й к ы н А-де ар кандай мазмундагы көрсөтмөлөр болбошу керек. Берилген көрсөтмөлөр (буйруктар) так болуп, буйруктарды аткарууда аткаруучу өз алдынча чечим кабыл алуу мүмкүнчүлүгүнө ээ болууга тийиш эмес, б. а. аны аткаруу <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> ошол учурда кайсы көрсөтмө аткарылышы ачык-айкын болууга тийиш. К ө п ч ү л ү к т ү ү  к а с и е т и түзүлгөн А. б-ча баштапкы гана маалыматтарды өзгөртүп, көптөгөн маселелерди чыгарууга пайдалануу дегенди түшүндүрөт. Ж ы й ы н т ы к т у у  к а с и е т и  аткаруучу чектелген сандагы кадам ичинде коюлган маселенин жыйынтыгына сөзсүз алып келиши керек.  
 
                                                                                                        ''А. С. Өмүралиев.''<br>
  (Alogrithm - Алгоритм). Баштапкы берилиштерден алынуучу жыйынтыкка алып келүүчү эсептөөчү процессти аныктаган так көрсөтмөлөр. Алгоритм түшүнүгү компьютер пайда болгонго чейин эле пайда болгон. Алгоритм дискреттүү, ачыкайкындуу, көпчүчлүктүү жана жыйынтыктуу касиеттерге ээ.
Дискреттүү касиети алгоритмге коюлган биринчи талап болуп, анда жазылып жаткан процесс өзөзүнчө удаалаш аракеттерге (кадамдарга) бөлүнүүгө тийиш экендигин билгизет. Атап айтканда, алгоритм бир биринен ачык бөлүнгөн көрсөтмөлөр удаалаштыгынан турат. Көрсөтмөлөр алгоритмдин үзгзлтүктүү (дискреттүү) структурасын түзөт жана бир көрсөтмөнүн талабы аткарылгандан кийин гана кийинки көрсөтмөнүн талабын аткарууга өтөт.
Ачыкайкындуулук касиет алгортмде мазмуну бир маанилүү болбогон көрсөтмөлөр жок болуш керек. Алгоритмде берилген көрсөтмөлөр (буйруктар) так болуп, аткаруучу буйруктарды аткарууда өз алдынча чечим кабыл алуу мүмкүнчүлүгү болууга тийиш эмес, б.а. алгоритмди аткаруу, ошондой эле, алгоритмди аткаруу кезегинде кайсы көрсөтмө аткарылышы ачыкайкын болууга тийиш.
Көпчүлүктүү касиети түзүлгөн алгоритм боюнча баштапкы гана маалыматтарды өзгөртүп, көптөгөн маселелерди чыгарууга пайдалануу дегенди түшүндүрөт.
Жыйынтыктуу касиети аткаруучу чектелген сандагы кадам ичинде коюлган маселенин жыйынтыгын алууга тийиш, б.а. алгоритм коюлган маселенин жыйынтыгына сөзсүз түрдө алып келиши керек.
<br><p>[[File:АЛГОРИТМ.jpg | thumb | none]]</p>  

05:48, 27 Февраль (Бирдин айы) 2023 -деги абалы

(Alogrithm - Алгоритм). Баштапкы берилиштерден алынуучу жыйынтыкка алып келүүчү эсептөөчү процессти аныктаган так көрсөтмөлөр. Алгоритм түшүнүгү компьютер пайда болгонго чейин эле пайда болгон. Алгоритм дискреттүү, ачыкайкындуу, көпчүчлүктүү жана жыйынтыктуу касиеттерге ээ.
Дискреттүү касиети алгоритмге коюлган биринчи талап болуп, анда жазылып жаткан процесс өзөзүнчө удаалаш аракеттерге (кадамдарга) бөлүнүүгө тийиш экендигин билгизет. Атап айтканда, алгоритм бир биринен ачык бөлүнгөн көрсөтмөлөр удаалаштыгынан турат. Көрсөтмөлөр алгоритмдин үзгзлтүктүү (дискреттүү) структурасын түзөт жана бир көрсөтмөнүн талабы аткарылгандан кийин гана кийинки көрсөтмөнүн талабын аткарууга өтөт.

Ачыкайкындуулук касиет алгортмде мазмуну бир маанилүү болбогон көрсөтмөлөр жок болуш керек. Алгоритмде берилген көрсөтмөлөр (буйруктар) так болуп, аткаруучу буйруктарды аткарууда өз алдынча чечим кабыл алуу мүмкүнчүлүгү болууга тийиш эмес, б.а. алгоритмди аткаруу, ошондой эле, алгоритмди аткаруу кезегинде кайсы көрсөтмө аткарылышы ачыкайкын болууга тийиш. Көпчүлүктүү касиети түзүлгөн алгоритм боюнча баштапкы гана маалыматтарды өзгөртүп, көптөгөн маселелерди чыгарууга пайдалануу дегенди түшүндүрөт. Жыйынтыктуу касиети аткаруучу чектелген сандагы кадам ичинде коюлган маселенин жыйынтыгын алууга тийиш, б.а. алгоритм коюлган маселенин жыйынтыгына сөзсүз түрдө алып келиши керек.


АЛГОРИТМ.jpg