Difference between revisions of "АХУНДОВ Мирза Фатали"
| 1 -сап: | 1 -сап: | ||
'''АХУНДОВ Мирза Фатали''' [30.6 (12.7). 1812, Шеки, азыркы Нуха ш. ‒ 26.2(10.3), 1878, Тифлис ш.] ‒ азербайжан | '''АХУНДОВ Мирза Фатали''' [30.6 (12.7). 1812, Шеки, азыркы Нуха ш. ‒ 26.2(10.3), 1878, Тифлис ш.] ‒ азербайжан адабиятынын классиги, агартуучу, философ-материалист. Нухада орус-азербайжан окуу жайын бүткөн. Араб, фарс <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> орус тилдерин билген. М. Ахундовдун адабий ишмердиги 19-к-дын 30-жылдары башталган. Сын макалаларында адабияттагы реалисттик багытты жактаган. «Пушкиндин өлүмүнө» аттуу кошок поэмасы 1837-ж. орус тилине которулуп, жарык көргөн. Анын | ||
[[File:АХУНДОВ73.png | thumb|none]] | [[File:АХУНДОВ73.png | thumb|none]] | ||
«Молдо Ибрагим Халил, алхимик» (1850), «Мусье Жордан, ботаник» (1851), «Ажы Кара» (1852) комедияларында, «Алданган жылдыздар» (1857) повестинде азербайжан элинин 19-к-дын 1-жарымындагы турмушу реалдуу көрсөтүлгөн, коомго жат көрүнүштөр ашкереленген. А. «Алданган жылдыздар» (1857) аттуу сатиралык повести <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> азербайжан | «Молдо Ибрагим Халил, алхимик» (1850), «Мусье Жордан, ботаник» (1851), «Ажы Кара» (1852) комедияларында, «Алданган жылдыздар» (1857) повестинде азербайжан элинин 19-к-дын 1-жарымындагы турмушу реалдуу көрсөтүлгөн, коомго жат көрүнүштөр ашкереленген. А. «Алданган жылдыздар» (1857) аттуу сатиралык повести <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> азербайжан адабиятында проза жанрын баштаган. «Инди принци Кемал-уд-Довленин Персия принци Жалал-уд-Довлеге жазган үч каты…» деген филос. трактатында, «Философ Юмга жооп» деген макаласында ж. б. эмгектеринде материалисттик идеяны өнүктүрүү <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> илимди <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> философияны динден бөлүп, жаратылышты үйрөнүүгө чакырган. Анын аӊдап билүү теориясы б-ча материалисттик сенсуализм позициясында турган. Бирок таанып-билүүнүн сезүү <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> рационалдык баскычтарынын диалектикасын ача алган эмес. Социалдык эзүүгө <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> Чыгыш аялдарынын укуксуздугуна каршы чыгуу <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> эзүүчүлөрдү күч колдонуп гана жоготууга болот деген жыйынтыкка келген. Ал кийинки муундарды патриоттук духта тарбиялоону, диний ишенимдерден арылтууну максат кылган; алардын билимге, эстетикалык таалимге жетишине зор маани берген. М. Ахундовдун эмгектери азербайжан элинин <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> Жакынкы Чыгыш элдеринин адабияттары <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> коомдук ой-пикирлеринин өнүгүшүнө чоӊ таасир тийгизген. Анын чыгармалары англис, фарс, француз, немец ж.б. тилдерге которулган.<br> | ||
10:16, 15 Декабрь (Бештин айы) 2022 -деги абалы
АХУНДОВ Мирза Фатали [30.6 (12.7). 1812, Шеки, азыркы Нуха ш. ‒ 26.2(10.3), 1878, Тифлис ш.] ‒ азербайжан адабиятынын классиги, агартуучу, философ-материалист. Нухада орус-азербайжан окуу жайын бүткөн. Араб, фарс жана орус тилдерин билген. М. Ахундовдун адабий ишмердиги 19-к-дын 30-жылдары башталган. Сын макалаларында адабияттагы реалисттик багытты жактаган. «Пушкиндин өлүмүнө» аттуу кошок поэмасы 1837-ж. орус тилине которулуп, жарык көргөн. Анын
«Молдо Ибрагим Халил, алхимик» (1850), «Мусье Жордан, ботаник» (1851), «Ажы Кара» (1852) комедияларында, «Алданган жылдыздар» (1857) повестинде азербайжан элинин 19-к-дын 1-жарымындагы турмушу реалдуу көрсөтүлгөн, коомго жат көрүнүштөр ашкереленген. А. «Алданган жылдыздар» (1857) аттуу сатиралык повести менен азербайжан адабиятында проза жанрын баштаган. «Инди принци Кемал-уд-Довленин Персия принци Жалал-уд-Довлеге жазган үч каты…» деген филос. трактатында, «Философ Юмга жооп» деген макаласында ж. б. эмгектеринде материалисттик идеяны өнүктүрүү менен илимди жана философияны динден бөлүп, жаратылышты үйрөнүүгө чакырган. Анын аӊдап билүү теориясы б-ча материалисттик сенсуализм позициясында турган. Бирок таанып-билүүнүн сезүү жана рационалдык баскычтарынын диалектикасын ача алган эмес. Социалдык эзүүгө жана Чыгыш аялдарынын укуксуздугуна каршы чыгуу менен эзүүчүлөрдү күч колдонуп гана жоготууга болот деген жыйынтыкка келген. Ал кийинки муундарды патриоттук духта тарбиялоону, диний ишенимдерден арылтууну максат кылган; алардын билимге, эстетикалык таалимге жетишине зор маани берген. М. Ахундовдун эмгектери азербайжан элинин жана Жакынкы Чыгыш элдеринин адабияттары менен коомдук ой-пикирлеринин өнүгүшүнө чоӊ таасир тийгизген. Анын чыгармалары англис, фарс, француз, немец ж.б. тилдерге которулган.