Difference between revisions of "АРАЛ ДЕҢИЗИ"
м (→top: clean up, replaced: м-н → <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> (2), ж-а → <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span>) |
|||
| 1 -сап: | 1 -сап: | ||
'''АРАЛ ДЕҢИЗИ, –''' Каракалпак Республикасы <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> Казакстандын аймагында жайгаш­кан мала туздуу туюк көл-деңиз. Субтропик алкагынын чөл зонасында жайгашкан. Аянты миң ''км<sup>2</sup>'' (1991). Басымдуу тереңдиги 10- 15 ''м,'' эң терең жери 54,5 ''м.'' Түн. жээги тик, ба­тыш жээги жардуу, түш. <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> чыгыш жээктери түзөң. Барса-Келбес, Кайра жаралуу ж. б. аралдары бар. Көлгө мурда Аму-Дарыя <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> Сыр-Дарыя куйган. Суунун бетиндеги темп-pa жайында 26-30°С, кышында 0°С. Кышкысын деңиздин бардык жеринде муз кездешет. Туздуулугу 15,9%о. 20-к-дын 60-жылдарынан баштап, көлгө куйган дарыялардын суусу сугатка кеңири пайдалангандыктан деңиз суусу кескин тартылып, туздуулугу артууда. Азыр Сыр-Дарыя, айай­рым жылдары Аму-Дарыя көлгө куйбай калды. Натыйжада көлгө чектеш аймактарда чөлдөшүү процесси күчөп, социал.-экон. структура өзгөрдү. А. д-нин аймагы – «экол. алаамат зонасы» деп жарыяланып, аны коргоо чаралары көрүлүүдө, к. ''Арал апааты.'' | '''АРАЛ ДЕҢИЗИ, –''' Каракалпак Республикасы <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> Казакстандын аймагында жайгаш­кан мала туздуу туюк көл-деңиз. Субтропик алкагынын чөл зонасында жайгашкан. Аянты миң ''км<sup>2</sup>'' (1991). Басымдуу тереңдиги 10-15 ''м,'' эң терең жери 54,5 ''м.'' Түн. жээги тик, ба­тыш жээги жардуу, түш. <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> чыгыш жээктери түзөң. Барса-Келбес, Кайра жаралуу ж. б. аралдары бар. Көлгө мурда Аму-Дарыя <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> Сыр-Дарыя куйган. Суунун бетиндеги темп-pa жайында 26-30°С, кышында 0°С. Кышкысын деңиздин бардык жеринде муз кездешет. Туздуулугу 15,9%о. 20-к-дын 60-жылдарынан баштап, көлгө куйган дарыялардын суусу сугатка кеңири пайдалангандыктан деңиз суусу кескин тартылып, туздуулугу артууда. Азыр Сыр-Дарыя, айай­рым жылдары Аму-Дарыя көлгө куйбай калды. Натыйжада көлгө чектеш аймактарда чөлдөшүү процесси күчөп, социал.-экон. структура өзгөрдү. А. д-нин аймагы – «экол. алаамат зонасы» деп жарыяланып, аны коргоо чаралары көрүлүүдө, к. ''Арал апааты.'' | ||
''К.Молдошев.''<br> | ''К.Молдошев.''<br> | ||
10:12, 27 Декабрь (Бештин айы) 2022 -деги абалы
АРАЛ ДЕҢИЗИ, – Каракалпак Республикасы менен Казакстандын аймагында жайгашкан мала туздуу туюк көл-деңиз. Субтропик алкагынын чөл зонасында жайгашкан. Аянты миң км2 (1991). Басымдуу тереңдиги 10-15 м, эң терең жери 54,5 м. Түн. жээги тик, батыш жээги жардуу, түш. жана чыгыш жээктери түзөң. Барса-Келбес, Кайра жаралуу ж. б. аралдары бар. Көлгө мурда Аму-Дарыя менен Сыр-Дарыя куйган. Суунун бетиндеги темп-pa жайында 26-30°С, кышында 0°С. Кышкысын деңиздин бардык жеринде муз кездешет. Туздуулугу 15,9%о. 20-к-дын 60-жылдарынан баштап, көлгө куйган дарыялардын суусу сугатка кеңири пайдалангандыктан деңиз суусу кескин тартылып, туздуулугу артууда. Азыр Сыр-Дарыя, айайрым жылдары Аму-Дарыя көлгө куйбай калды. Натыйжада көлгө чектеш аймактарда чөлдөшүү процесси күчөп, социал.-экон. структура өзгөрдү. А. д-нин аймагы – «экол. алаамат зонасы» деп жарыяланып, аны коргоо чаралары көрүлүүдө, к. Арал апааты.
К.Молдошев.