Difference between revisions of "АЙГҮЛ"
| 1 -сап: | 1 -сап: | ||
'''АЙГҮЛ,''' э д у а р д | '''АЙГҮЛ,''' э д у а р д ч а а р г ү л ү ''\Petilium eduardii'' (A. Regel ex Lozinsk) Vved.] – лилия гүлдүүлөр тукумундагы пияз түптүү өсүмдүк. Көп жылдык поликарптык эфемероид. Пияз түбү саргыч – ички, күңүрт‑боз, сырты кабыкчалуу, жытсыз, ири жумуру, тоголок сымал, калыңдыгы 4–9 ''см.'' Сабагы тик, түксүз, бийикт. 3795 ''см,'' бир кылка, орто чени жалбыраксыз, сабактагы жалбырактары ачык жашыл, узун ланцеттүү, сабагынын жарымын курчаган, учтуу, төмөнкү жалбырактарынын уз. 10‑15 ''см,'' туурасы 5‑12 ''см,'' гүл жан жалбырактары сабактагыларынан ичке ж‑а кыска, сызыктай, чокусунда чатырча топ гүлү бар. Гүлдөп турган өсүмдүктө 20‑40 сабагы ж‑а 5‑25 чоку жалбырактары, гүл тобунда 15ке чейин (көбүнчө 4-5) гүл болот; гүл коргону ачык кызыл, жазы коңгуроодой, уз. 4,5‑6,5 ''см,'' узунча‑ланцеттүү. Мөмөсү – кургак кутуча, уз. 6‑7 ''см,'' уругу майда, күрөң. Пияз түбү 15‑30 ''см'' терендикке чейин өсүп, кар кеткенде тез эле өнүп чыгат. Марттын башынан майдын аягына чейин гүлдөп, бир гүлү 15 күнгө чейин турат. Тажикстан, Өзбекстан,Түн. Афганстан, Кашмир (Индия) ж‑а Кыргызстанда кездешет. Кыргызстанда Түркстан тоо кыркасында (Айгүл-Таш тоосунун түн. капталында, Козулан-Ташта ж‑а Баткен ш‑нын түш. чыгышында, Исфара суусунун алабында, Лайли‑Мазар суу- | ||
[[File:АЙГҮЛ47.png | thumb | none]] | [[File:АЙГҮЛ47.png | thumb | none]] | ||
сунун сол жээгиндеги капчыгайда) өсөт. А. өскөн аймактарга «улуттук парк» деген статус берип, аны коргоо б‑ча кеңири түшүнүк иштерин жүргүзүп, пияз түбүн казып алууга ж‑а мал жаюуга тыюу салып, ботан. бакта өстүрүлүшү керек. Кыргызстандын Кызыл китебине киргизилген.<br> | сунун сол жээгиндеги капчыгайда) өсөт. А. өскөн аймактарга «улуттук парк» деген статус берип, аны коргоо б‑ча кеңири түшүнүк иштерин жүргүзүп, пияз түбүн казып алууга ж‑а мал жаюуга тыюу салып, ботан. бакта өстүрүлүшү керек. Кыргызстандын Кызыл китебине киргизилген.<br> | ||
''К. Т. Шалпыков.''<br> | ''К. Т. Шалпыков.''<br> | ||
16:56, 25 -октябрь (Тогуздун айы) 2022 -деги абалы
АЙГҮЛ, э д у а р д ч а а р г ү л ү \Petilium eduardii (A. Regel ex Lozinsk) Vved.] – лилия гүлдүүлөр тукумундагы пияз түптүү өсүмдүк. Көп жылдык поликарптык эфемероид. Пияз түбү саргыч – ички, күңүрт‑боз, сырты кабыкчалуу, жытсыз, ири жумуру, тоголок сымал, калыңдыгы 4–9 см. Сабагы тик, түксүз, бийикт. 3795 см, бир кылка, орто чени жалбыраксыз, сабактагы жалбырактары ачык жашыл, узун ланцеттүү, сабагынын жарымын курчаган, учтуу, төмөнкү жалбырактарынын уз. 10‑15 см, туурасы 5‑12 см, гүл жан жалбырактары сабактагыларынан ичке ж‑а кыска, сызыктай, чокусунда чатырча топ гүлү бар. Гүлдөп турган өсүмдүктө 20‑40 сабагы ж‑а 5‑25 чоку жалбырактары, гүл тобунда 15ке чейин (көбүнчө 4-5) гүл болот; гүл коргону ачык кызыл, жазы коңгуроодой, уз. 4,5‑6,5 см, узунча‑ланцеттүү. Мөмөсү – кургак кутуча, уз. 6‑7 см, уругу майда, күрөң. Пияз түбү 15‑30 см терендикке чейин өсүп, кар кеткенде тез эле өнүп чыгат. Марттын башынан майдын аягына чейин гүлдөп, бир гүлү 15 күнгө чейин турат. Тажикстан, Өзбекстан,Түн. Афганстан, Кашмир (Индия) ж‑а Кыргызстанда кездешет. Кыргызстанда Түркстан тоо кыркасында (Айгүл-Таш тоосунун түн. капталында, Козулан-Ташта ж‑а Баткен ш‑нын түш. чыгышында, Исфара суусунун алабында, Лайли‑Мазар суу-
сунун сол жээгиндеги капчыгайда) өсөт. А. өскөн аймактарга «улуттук парк» деген статус берип, аны коргоо б‑ча кеңири түшүнүк иштерин жүргүзүп, пияз түбүн казып алууга ж‑а мал жаюуга тыюу салып, ботан. бакта өстүрүлүшү керек. Кыргызстандын Кызыл китебине киргизилген.
К. Т. Шалпыков.